Şiş Balmantarı (Armillaria gallica)

Armillaria gallica – Şiş Balmantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Physalacriaceae

Cins: Armillaria

Tür: Armillaria gallica

Armillaria gallica, Şiş balmantarının bir çok formu vardır ve geçmişte hepsi Armillaria mellea bilimsel adını paylaşmıştır. Günümüzde, Armillaria gallica’nın soğanlı veya şişmiş bir gövde tabanına sahip olmasıyla ayırt edilen birkaç farklı türün olduğu genel olarak kabul edilmektedir. Armillaria gallica, Armillaria mellea’dan ortalama olarak biraz daha küçük ve genellikle daha koyudur, solgun gövde üzerindeki yüzüğü çok belirgin değildir ve genellikle olgun örneklerde tamamen kaybolabilir. Ülkemizde bu mantarların sekiz türü kayıt altına alınmıştır.

Şapka: 2 ila 10 cm çapında olan şapka çapı, koyu sarı-kahverengiden kırmızı-kahverengiye kadar değişen renk, genellikle merkeze yakın yerlerde biraz daha koyudur. Şapka eti beyaz ve sıkıdır. Başlangıçta içbükey, daha sonra kenar boşlukları ile dışbükey, en sonunda şapkalar düzleşir ve hafif dalgalı kenar boşluklarıyla hafifçe bastırılır. Daha koyu uçlu ince kahverengi pullar şapka yüzeylerini kaplar.

Lameller: Geniş veya zayıf bir şekilde azalan lameller kalabalıktır ve başlangıçta neredeyse beyazdır ve kısacık pamuklu kısmi bir örtü ile örtülür, lameller olgunlaştıkça giderek sarımsı-kahverengi hale gelir.

Gövde-Sap: Tepede beyaz olan sap rengi, yüzük bölgesinin altında şapkaya yakın renklerdedir, mantar gövdesi olgunlaştıkça koyulaşır. Sap 5 ila 10 mm çapında ve 5 ila 12 cm yüksekliğindedir. Gövdeler genellikle kümeler halinde soğanımsı bir tabandan çıkarlar. Gövde eti beyazımsıdır ve gövde üzerinde sarımsı bir yüzük bölgesi bırakmak üzere çöken kısa ömürlü örümcek ağı benzeri bir halka ( Cortinarius cinsinin kortina özelliğini anımsatan ) vardır.

Koku: Mantarımsı hoş bir koku su vardır, tadı ise acıdır.

Spor Baskısı: Beyaz veya çok soluk krem rengi sporlar, elipsoidal, pürüzsüz, 7-8,5 x 5-6µm boyutlarında ve amiloid’dir.             

Habitat: Orman çöpü, ölü kütükler ve geniş yapraklı ağaçların gömülü çürüyen odunları üzerinde saprofittir. Çok nadiren kozalaklı ağaçların altında da bulunurlar.

Mevsim: Haziran-Kasım arası Avrupa’da ve ülkemizin bir çok yerinde görülür.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Uzun yıllar boyunca tüm Armillaria türleri, iyice pişirildiğinde genellikle yenilebilir olarak kabul edilse de, bal mantarı grubunun (Armillaria mellea, bu cinsin tüm türleri dahil) sert ağaçlarda meydana gelen üyeleri, zehirlenme vakaları olduğundan, bazıları tarafından şüpheli olarak kabul edilir. Çiğ veya az pişmiş tüketilmesi kesinlikle tavsiye edilmez. Mide sorunları olan kişiler ve çocuklar için sakıncalı olabilir. Sert yapıları dolayısıyla sindirimi zordur. Zehirlenme vakalarında bazı kişilerde alerjik reaksiyonlar gösterdiği bildirilmiştir. Bazı mantar otoriteleri tarafından yenilebilir bir mantar türü olarak bildirilmiş olsa bile, bizler Mantarlı Yaşam ailesi olarak bal mantarlarını tüketmenizi tavsiye etmiyoruz .

Ek bilgiler: Armillaria gallica, Şiş balmantarına benzer türler Armillaria ailesindeki Armillaria mellea, Armillaria tabescens, Armillaria ostoyae, Armillaria cepistipes gibi türler ile, kendi cinsin de olmayan Pholiota aurivella, Pholiota squarrosa gibi mantarlara ve bal mantarları gibi ağaç kütüğü üzerinde yetişen kahverengi renklerde, sapı daha kısa olan Galerina marginata-Cenaze Çanı Mantarı ile şapka altı lamelleri grimsi yeşil tonlarda olan Hypholoma fasciculare – Kükürt Öbeği Mantarına benzer yönleri vardır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.