Berkeley Poliporu (Bondarzewia berkeleyi)

Bondarzewia berkeleyi – Berkeley Poliporu

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Russulales

Aile: Bondarzewiaceae

Cins: Bondarzewia

Tür: Bondarzewia berkeleyi

Bondarzewia berkeleyi, mantarları Türkçe isimleri için kullandığımız, Türkiye Mantarları Listesi (Aralık 2020) referans kitabımızda bu aileye “Yanıkteregiller” denmiştir. Henüz Türkçe bir isim verilmemiş bu mantarı “Berkeley Poliporu” olarak sizlere anlatacağız.

Sporlar nedeniyle, bazı taksonomistler yıllar içinde Bondarzewia ve Russula/Lactarius ailesi arasında bir ilişki olabileceğini öne sürdüler. Şaşırtıcı bir şekilde, yakın zamanda yapılan genetik araştırmalar bu önermeyi doğrulamıştır;  DNA testi Bondarzewia’nın Russulales’e ait olduğunu ortaya çıkardı! Bu mantar ilk zamanlar Polyporus berkeley ismi ile tanındı. Türün Russulales takımına ait olduğu ortaya çıktıktan sonra Bondarzewiaceae familyası oluşturuldu. Elias Magnus Fries, türü ilk kez 1851 yılında Polyporus berkeleyi olarak tanımladı. 1941’de Bondartsev & Singer tarafından Bondarzewia cinsine taşındı.

Şapka: Şapkalar yelpaze veya raf şeklinde kümeler oluştururlar. 25-80 cm çapa ulaşabilen mantar, tek, budaklı bir gövdeden çıkan bir ila beş kadar şapkanın kümelenmesinden oluşur. Bu görkemli şapkalar, özellikle meşe gibi sert ağaçlar ile büyürler. Üst üste binen kümeler halinde büyüyen bu mantarlar, beyazdan soluk griye, krem, bej veya sarının çeşitli tonlarında renklerde olur.

Bireysel Şapkalar ise: 6-25 cm çapında;  ananhatta böbrek şeklinde veya düzensizdir. Şapkalar gevşek dışbükey, düz veya merkezi bir çöküntü oluşturabilir. Kuru, kadifemsi veya kösele gibi bir dokusu vardır. Bazen radyal olarak kırışmış (ama asla pullu olmayan) veya belirsiz, yarı eşmerkezli doku ve farklı renk bölgelerine sahiptir. Şapka rengi, beyazımsı ila krem ​​rengi veya açık ten rengidir, berelendiğinde morarma, kararma olmaz.

Gözenekler ve Tüpler: Gözeneklerin yüzeyi beyazdır. Kararna mantardaki gibi net bir renk değişimi ve morarma yoktur veya çok hafif kahverengimsi morarma olabilir. Gözenekler köşeli, 0,5-2 mm çapındadır. 1 cm derinliğe kadar olabilen tüpler mevcuttur.

Gövde-Sap: 4-10 cm uzunluğunda ve 3-5 cm genişliğinde olan sap, sarımsı ila soluk kahverengimsi renklerde olabilir. Sert ve beyaz olan eti 3 cm kalınlığa kadar olabilir. Daha olgun örneklerde acı olabilen hafif bir tada sahiptir. Bıçakla kolayca kesilen dış kenarları oldukça yumuşaktır. 

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı:  Spor baskısı beyazdır. Yuvarlak sporlar 7–9 x 6–8 μm boyutlarındadır ve belirgin amiloid çıkıntılara sahiptir.         

Habitat: Beyaz meşe (Quercus alba), kızıl meşe (Quercus coccinea), güney kırmızı meşe (Quercus falcata), kestane meşesi (Quercus prinus) ve doğu kara meşesi (Quercus velutina) ve ayrıca kuş kirazında (Prunus pensylvanica) büyüdükleri görülmüştür. Berkeley Poliporu, sert ağaçlarda ve sert ağaçların ölü odunlarında saprafit bir mantardır. Tür, ağaçların diplerinde tek başına veya toplu halde büyür.  Bondarzewia berkeleyi, konukçu ağacın öz odununda uç çürümesine neden olur.  “Ahşap önce beyazlatılır (delignifiye edilir) ve sonunda tamamen parçalanır, böylece içi boş dipçikler oluşur, ancak bu aşamadan önce çürüme kalıcı medüler ışınlar tarafından kolayca tanınır. Bu kalıcı ışınlar, lifli kalıntılarla iç içe geçmiştir.  

Mevsim: Yaz – Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Bazı kaynaklar genç örneklerinin yenilebilir olduğunu yazar. Olgunlaşma ile birlikte acı bir tadı olur, o sebepten olgun ve yaşlı örneklerin yenmesi önerilmez.

Bondarzewia berkeleyi, ayakkabı derisi yemeye benzetilse de bazı saha rehberleri onu yenilebilir olarak listeliyor. Tofu gibi yemeklerde diğer tatları güçlendirmek için kullanılabilir. Diğer alan kılavuzları onu yenmez olarak listeliyor.

Ek bilgiler: Bondarzewia berkeleyi mantarı, sporlarının mikroskobik incelemesi yapılmadan da kolayca tanınabilir. Ayırt edici özellikler arasında, boğumlu, sarımsı kahverengi bir saptan çıkan krem ​​renkli (ve morarma yapmayan) etli şapkaları ve gövdeye inen beyaz, morarma yapmayan gözenek yüzeyi dikkat çeker.  Batıda, yerini kozalaklı ağaçları tercih eden ve kahverengi bir şapkası olan Yanıktere – Bondarzewia mesenterica -Bondarzewia montana alır.

KOH (Potasyum Hidroksit çözeltis) ile şapkasının yüzeyi soluk kırmızımsı, turuncu;  eti ise sarımsı tepkime verir.

Sıkça Kararan mantar – Meripilus giganteus ile karıştırılır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.