Caloscypha fulgens – Portakalçanak
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Pezizales
Aile: Caloscyphaceae
Cins: Caloscypha
Tür: Caloscypha fulgens
Caloscypha fulgens, Türkiye’de de remi kaydı olan bu görseli güzel mantar Türkiye Mantarları Listesi adlı isimleri referans aldığımız kitapta hocalarımız tarafından “Portakalçanak”olarak isimlendirilmiştir. Bizde bu güzel mantarı sizlere, Portakalçanak Mantarı olarak anlatacağız.
Caloscypha fulgens, sarımsı-turuncu renkleri ile ve düzensiz, çok çeşitli görünümleri ile karakterize bir mantardır. Mantar el değdikçe ve olgunlaştıkça renk değiştirir; mavi- yeşilimsi renk alır. Bu mantar da diğer bazı çanak mantarları gibi kuzugöbeği (Morel) mantarlarının bir habercisi gibidir. Tür, ilk olarak 1822’de Christian Hendrik Persoon tarafından Peziza fulgens olarak tanımlanmıştır. 2002 yılında ise, yeni Caloscyphaceae ailesinin Caloscypha cinsinin monotipik (cins içinde tek) olduğu bildirildi.
Spesifik sıfat “fulgens” “parlak renkli” anlamına gelirken, Caloscypha cins ismi “güzel fincan” anlamına gelir.
Portakalçanak – C. fulgens mantarının sinonimleri arasında Peziza fulgens (1822), Otidella fulgens (1889), Barlaea fulgens (1908), Lamprospora fulgens (1936), Geniculodendron pyriforme (1974) ve Pseudoplectania fulgens bulunur.
Makroskobik Özellikleri: C. fulgens- Portakalçanak mantarı kabaca fincan veya çanak şeklindedir. Ancak, fincan biraz düzleştirilmiş, şekilsizi, orantısız veya bölünmüş olabilir. Mantar tam çapı veya genişliği 6 cm’ye kadar olabilir.
Fincanın iç yüzeyi turuncu-sarı, dış yüzeyi ise uçuk sarıdır. Kenarın etrafındaki kenar boşluğu veya tüm dış yüzey zeytin yeşili boyanabilir.
Yaralanma, dokunma veya yaşla birlikte ortaya çıkan yeşil veya mavimsi lekelenme, Pezizales takımı içinde eşsizdir. İyi bir ayırt edici özellik ve referans olarak kullanılabilir. Gövde yani sap genelde yoktur, varsa da, fark edilmeyecek kadar kısadır.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyaz veya beyazımsıdır. Sporlar 5,5-7,5 µm boyutlarında, küresel, pürüzsüz, ve hiyalindir. Asci 8-sporlu olup, 125 µm uzunluğa kadar olabilir. KOH içinde hiyalindir.
Habitat: Mikorizal olup olmadığı henüz bilinmemektedir. Ancak, kozalaklı ağaçların altındaki nemli bölgelerde tek başlarına veya küçük gruplar, kümeler halinde bulunduğu bildirilmiştir.
Türkiye’de de resmi kaydı bulunan bu enteresan ve güzel mantara ülkemizde, Güney Marmara Bölümünde, Karadeniz Bölgesinde, Orta ve Yukarı Kızılırmak Bölümü ile Konya Bölümünde, Orta Fırat Bölümünde ve Akdeniz Bölgesinde rastlamak mümkündür.
Mevsim: İlkbahar-Yaz. Portakalçanak mantarları karların erimesinden hemen sonra (İlkbahar başlarında) boy göstermeye başladıkları için, “Bahar Portakal Kabuğu” olarak ta bilinirler.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilirliği konusunda henüz net bir bilgi yoktur.
Ek bilgiler: Benzer türler arasında, Portakal Kabuğu Mantarı olarak bilinen, Aleuria aurantia bulunur. Aleuria aurantia mavileşme reaksiyonundan yoksundur ve tipik olarak sonbaharda boy gösterirler.
Türün turuncu pigmentten yoksun nadir bulunan albino mutantı da yani alt türü de bulunmaktadır.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
