Elaphomyces granulatus – Benli İçikara Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Ascomycota
Sınıf: Eurotiomycetes
Takım: Eurotiales
Aile: Elaphomycetaceae
Cins: Elaphomyces
Tür: Elaphomyces granulatus
Elaphomyces granulatus, Elaphomycetaceae familyasının toprak altı Askomiset türlerindendir. Elaphomyces türleri “Hypogeous False Truffles” yani toprak altı sahte trüfleri olarak bilinirler. Geyik trüfü veya Geyik Yer Mantarı bilinen diğer isimlerdir.
İsveçli ünlü mikolog Elias Magnus Fries, Systema mycologicum (1829) adlı eserinde bu mantarıi ilk kez tanımladığında, ona bilimsel iki terimli Elaphomyces granulatus adını vermiştir ve bu hala onun genel olarak kabul edilen bilimsel adıdır. Genel isim olan Elaphomyces, geyik anlamına gelen Elaph- ve mantar anlamına gelen -myces (örneğin miselyum ve mikolojide olduğu gibi) kelimelerinden gelir.
Makroskobik Özellikleri: Askokarp 10-40 mm çapında olup, hipogeöz (toprak altında) veya kısmen subepigözdür (en azından bir kısmı toprak altına gömülü). Tam olgunlaştığında küremsi ila neredeyse küremsidir. Mantar morfolojik olarak basık, kuruduğunda kösele gibi sert, sarımsı kahverengi ila koyu kahverengidir. Küçük, piramidal veya yuvarlak siğillerle kaplıdır.
Peridyum 0,5-1,8 mm kalınlığında olup, en dış katman beyaz ve iç bölgeler kahverengimsidir. Gleba, askojen hiflerle doldurulmuş, gençken pembemsi kahverengi, olgunlaştığında siyahımsı kahverengi sporlardan oluşan toz halindeki kütle, bazı örneklerde beyaz steril doku bantlarıyla bölmelere bölünmüştür.
Tüm yer mantarları, yani Trüf ve sahte trüf türleri gibi bu Benli İçikara Mantarının da bir sapı bulunmaz. Askokarp toprağa direk kendi gövdesinden bağlıdır. Özellikle E. granulatus türü üzerinde büyüyen parazit mantarlardan Cordyceps capitata (Drumstick Truffleclub) türünden de bahsetmek gerekir. Galerimizde bu parazit mantarın Benli İçikızıl Mantarı üzerinde büyüdüğünü gösteren bir fotoğraf mevcuttur.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi morumsu siyahtır. Ascı 35-50 × 30-40 μm boyutlarında olup neredeyse küremsi, küremsi ila piriform, hiyalin, 2 μm kalınlığında duvarlı ve genellikle 6-8 sporludur. Askosporlaının, çapı, 19-31 μm boyutlarındadır. Küresel, başlangıçta hiyalin, olgunlaştığında kahverengimsi ila siyahımsı kahverengi, yüksekliği 3-4 μm olan dikenleri veya tepeleri vardır.
Habitat: E.granulatus, çoğunlukla ladin ağaçlarıyla ortak yaşam içinde (Mokorozal) büyüyen bir askomiset (ascomycete) mantarıdır. Bazen, nadir de olsa, kozalaklı ağaçlar altında bulunduğu da olur. Bu mantar için, Pinus, Picea, Quercus, Cistus, Fagus ve Castanea gibi iğneli veya geniş yapraklı ağaç türlerinin altında yetiştiği rapor edilmiştir. Mantarın ülkemizde, Doğu Karadeniz’de (Bulancak-Giresun) resmi kaydı vardır.
Mevsim: Bir sonbahar mantarıdır. Ancak, bu sahte trüf mantarlarının çürüme evreleri biraz yavaştır ve bu nedenle yıl boyunca da bulunabilirler. Lakin, onları bulmak için en iyi zaman sonbahardır, çünkü onları parazitleyen mantarlarının genellikle sonbaharda büyüdükleri bilinir.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilmeyen mantarlar kategorisinde yer alırlar!
Ek bilgiler: Türkiye kaydı ilk kez hocalarımız Dr. Yasin Uzun ve Prof Dr. Abdullah Kaya tarafından 2018 yılında yapılmış olup, resmi makale 2019 yılı Şubat ayında KSÜ Tarım ve Doğa dergisinde yayımlanmıştır. Hocalarımıza çok teşekkür ediyoruz.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
