Kaygan Gabaramantarı (Gomphidius glutinosus)

Gomphidius glutinosus – Kaygan Gabaramantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Gomphidiaceae

Cins: Gomphidius

Tür: Gomphidius glutinosus

Gomphidius glutinosus, “slimy spike-cap” İngilizce ismi ile de bilinen, Gomphidiaceae familyasına mensup sümüksü şapkası ile karakterize yenilebilir bir mantar türüdür.

Tür, Avrupa ve Kuzey Amerika’da bulunan lamelli bir mantardır. Lamellerinin olmasına rağmen, Boletales takımının bir üyesidir.

 G. glutinosus bilimsel olarak ilk kez 1762’de Jacob Christian Schaeffer tarafından tanımlanmış ve ona iki terimli Agaricus glutinosus adını vermiştir. Bu türün şu anda kabul edilen bilimsel adı, büyük İsveçli mikolog Elias Magnus Fries (1838) tarafından verilmiştir. Fries, türü Gomphidius cinsine aktarmıştır.

Türün pek çok eşanlamlısı yani sinonimi vardır: Bunlar, Agaricus mucosus (Bull., 1812) ve Cortinaria viscida (Gri, 1821), Agaricus glutinosus, Agaricus velatus, Agaricus viscidus var. atropunctus, Cortinarius viscidus ß atropunctus ve Gomphus glutinosus olarak sıralanabilir.

Şapka: Çapı ortalama 5 ila 12 cm (max15 cm) olan Kaygan Gabaramantarı şapkası, sümüksü, grimsi-mor renklidir. Şapka başlangıçta dışbükeydir, daha sonra düzleşir ve çoğu zaman biraz dikenimsi merkezi bir çıkıntı geliştirir.

Gençken, gövde ile başlık kenarını yapışkan bir örtü birbirine bağlar; Bu perde kırıldığında, gövdenin tepesinin hemen altında görünür bir boyun ve kısa sürede kararan soluk bir halka bölgesi bırakır.

Lameller: Her ne kadar spor özellikleri itibariyle agarik mantarlardan ziyade bolet mantarlarına daha yakın akraba gibi görünse de, sporlarını gözenekler yerine lamellerinde üreten bir mantardır.

Uzak, derinlemesine eğimli lamelleri başlangıçta neredeyse beyaz, devetüyü veya donuk gridir, olgunlaştıkça mor-gri bir renk alır. Ancak, benzer tür Chroogomphus rutilus kızarmaz. Pas lekeleri oluşturur ve daha sonra da akrabası Gomphidius maculatus gibi kararır.

Gövde-Sap: G. glutinosus sapı, ortalama 1 – 2 cm çapında ve genellikle 3 -10 cm boyundadır. Sapının tepe noktası beyaz, alt kısmı grimsi kahverengidir. Sapının yani gövdesinin tabana yakın kısımları genellikle krom sarısıdır ve sümüksü yapışkanımsı bir mikoza ile kaplıdır.

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi siyahımsı kahverengidir. Sporlar subfusiform ve pürüzsüz olup 17-20 x 5.5-7μm boyutlarındadır.

Habitat: Mikorizal bir mantardır. Özellikle Ladin (Picea sp) ve bazen çam (Pinus sp) ve köknar-göknar (Abies sp) ağaçları altında bulunurlar. Türkiye’de de resmi kaydı yapılmış olan türe, Karadeniz Bölgesinde, Orta Kızılırmak Bölümü ve Yukarı Kızılırmak Bölümünde rastlanmıştır.

Mevsim: Yazdan kışa kadar (Ağustos – Aralık) sezonu sürer.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Bu oldukça iri ve etli mantarın genellikle yenilebilir olduğu bildirilir ancak tavsiye edilmez. 

Ek bilgiler: Çam Kabara Mantarı – Chroogomphus rutilus ile benzerler. Ancak, Çam Kabara Mantarı adından da anlaşılacağı üzere çamların altında büyüyen ve çok daha yaygın bir mantardır, ayrıca bakır rengindedir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.