Gloeophyllum odoratum – Kokulu Kütüktereği Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Gloeophyllales
Aile: Gloeophyllaceae
Cins: Gloeophyllum
Tür: Gloeophyllum odoratum
Gloeophyllum odoratum, dünya mantar literatürlerinde “Anise Mazegill” ingilizce ismi ile bilinen, genellikle iğne yapraklı ağaçlardan ladin ağacı (Picea sp.) kütüklerinde ve düşen dallarında büyüyen, kösele gibi sert ve anason kokulu bir ağaç poliporudur. Bu mantar, muhtemelen konakçı ağaçtaki bazı maddeleri kullanarak bir dizi benzersiz aromatik bileşik üretir. Bu aromalar, mantara Latince’de “kokulu” anlamına gelen kendine özgü lakap (ve epitet ismi ) olan “odoratum” u vermek için yeterlidir.
Bu mantar ilk keşfedildiğinden günümüze bir çok isimle anılmıştır; Bilinen sinonim isimleri arasında; Boletus annulatus (1774), Boletus odoratus (1789), Ceratophora fribergensis (1793), Boletus ceratophorus (1794), Boletus odoratus var. ß ceratophorus (1794), Boletus odoratus var. ß polymorphus (1801), Boletus polymorphus (1811), Polyporus odoratus (1821), Polyporus odoratus var. ß ceratophora (1825), Polyporus odoratus var. γ polymorphus (1825), Daedalea sepiaria var. ß porous (1828), Trametes odorata (1838), Lenzites sepiarius var. porosa (1876), Fomes odoratus (1882), Trametes odorata var. b polymorpha (1888), Trametes odorata var. a ceratophora (1888), Trametes odorata var. c radiosa (1888), Ochroporus odoratus (1888), Daedaleopsis odorata (1899), Trametes annulata (1916), Polyporus vajsii (1922), Anisomyces odoratus f. ceratophora (1940), Anisomyces odoratus f. polymorpha (1940), Ceratophora odorata (1941), Gloeophyllum odoratum (1943), Osmoporus odoratus (1944), Osmoporus odoratus f. polymorphus (1962) ve Osmoporus odoratus f. ceratophorus (1962) bulunur.
Şapka: Çok yıllık bir ağaç mantarıdır. Mantarın kahverengi gövdeleri yelpaze veya tabak benzeri görünümlü olup, orta büyüklükte veya büyüktür. Genç kısımlar koyu kahverengi ila açık kahverengi renktedir. Daha sonra olgunlaştıkça koyu kahverengiden neredeyse siyaha veya siyahımsı gri bir renge dönüşür. Şapka çapı, 5-15 (max 20) cm uzunluğunda ve 2-5 (max 8) cm kalınlığındadır. Şapka üstünde ince, düzensiz çizgiler ve düzensiz kadifemsi yüzey vardır.
Gözenekler ve Tüpler: 0.3-0.5 mm çapında olan gözenekler, gençken grimsi turuncu renktedir, daha sonra koyulaşarak donuk kahverengiye döner.
Gövde-Sap: Sapı hiç yoktur veya fark edilmeyecek kadar küçük ve önemsizdir. Gövdeden, direk, konakçısı olduğu ağacın kütüğüne veya düşmüş gövdesine yanal olarak tutunurlar.
Koku: Özellikle genç örnekler, kuvvetli ve hoş anason kokusu ile karakterizedir.
Spor Baskısı: Silindirik, eliptik sporlar 6-7.5-(8) x 3-4-(5) µm boyutlarında olup pürüzsüz, ince ve hiyalindir. Tetrasporik bazidler, 17-22(-24) x (3.5)- 5-6 µm boyutlarındadır. KOH'(Potasyum Hidroksit) uygulandığında sarımsı bir renk alır.
Habitat: Çoğunlukla ladin gibi iğne yapraklı (Picea) ağaçların ve nadiren de olsa çam (Pinus) ağaçlarının kütüklerinde ve düşmüş gövdeleri üzerinde büyürler. Saprotrof yani çürükçül beslenen bir mantardır. “Kokulu Kütüktereği” Türkçe ismi ile bilinen türün, Türkiye’de Karadeniz ve Akdeniz bölgelerimizde resmi kaydı bulunmaktadır.
Mevsim: Yaz sonundan sonbahar sonuna kadar habitatlarında büyürler.
Yenilebilirlik ve Toksisite: G. odoratum mantarı yenilebilir bir mantar değildir. Bu mantar türü, odun çürüten (saprotrof) bir mantar olarak bilinir ve genellikle kösele gibi sert, odunsu bir yapıya sahiptir. Mantarın besin değeri yoktur ve potansiyel olarak zararlı dahi olabilir. Bu nedenle, yenilmesi tavsiye edilmez.
Ek bilgiler: G. odoratum çok yaygın değildir. Bilinen diğer Gloeophyllum türleri G. protactum, G. sepiarium, G. abietinum ve G. trabeum’dur. Sadece G. odoratum’un taze ve genç olanları ladin üzerinde büyüdüğünde güçlü bir anason kokusu üretirler.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
