Kuehneromyces mutabilis – Püsküllüoynak Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Strophariaceae
Cins: Kuehneromyces
Tür: Kuehneromyces mutabilis
Kuehneromyces mutabilis, “Sheathed woodtuft” Ingilizce ismi ile bilinen bu mantara, Türkiye Mantarları Listesinin vermis olduğu Türkçe isim ” Püsküllüoynak” mantarıdır. ilk olarak Jakop Christian Schhaeffer tarafindan 1762 yılında Agaricus mutabilis olarak tanımlanmıştır (Çoğu lamelli mantar ilk zamanlar Agaricus cinsine yerleştirilmiş ve daha sonra tanınmıştır). Günümüzde kullanılan ve geçerli olan bilimsel ismi olan Kuehneromyces mutabilis ismini ise Rolf Singer ve Alexander Hanchet Smith tarafindan 1946 yılında almıştır (Kuehneromyces cinsini kurdukları yıl)
Spesifik epitet mutabilis değişken anlamındadır, ve şapkaların ne kadar nemli olduğuna bağlı olarak aşırı değişken renklenmesine bir atıftır. Kuehneromyces mutabilis, Kuehneromyces cinsinin tip turüdür.
Sinonim isimleri arasında Pholiota mutabilis (1871), Dryophila mutabilis (1886) ve Galerina mutabilis (1960) bulunur.
Şapka: 3 lla 8 cm arasında çapa sahip şapkasının merkezinde geniş bir umbo (çıkıntı) bulunur. Şapka, Dışbükey, parlak ten renginde olup, merkezden soluk sarıya doğru kurur ve iki renk tonlu bir görünüm kazanır. Şapka eti soluk ten renginde olup, oldukça incedir.
Püsküllüoynak Mantarı merkezden kurur ve en dış kenar çok daha koyu olur, böylelikle Ölümcül Cenaze Çanı mantarından (Galerina marginata) ayırt etmek kolaylaşır.
Lameller: Oldukça sık görünümlü Püsküllüoynak mantarı lamelleri, genç evrede soluk sarı renkte olup, sporlar olgunlaştığında tarçın rengine döner.
Gövde-Sap: Yüzüğün alt kısmında pürüzlü olan sap, yüzük ve şapka arasında soluk renkli ve pürüzsüzdür. Tabana doğru inildikçe neredeyse siyaha döner. 0.5 ila 1 cm çapında, 3 ila 8 cm boyunda ve neredeyse kıvrıktır.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi kızılımsı toprak renginden koyu tarçın rengine değişir. Geniş elipsoidal, pürüzsüz olup, 5.5-7.5 x 4-5 µm boyutlarındadır.
Habitat: Geniş yapraklı ağaçların, özellikle de Huş ağacının kütüklerinde saprobik (çürükcül) olarak yaşarlar.
Türkiye’de resmi kaydı olan bölgeler arasında, Istranca ve Güney Marmara Bölümleri, Orta ve Doğu Karadeniz Bölümleri, Asıl Ege Bölümü, Yukarı Fırat Bölümü ve Dicle Bolümü bulunmaktadır.
Mevsim: Yaz ve Sonbaharda daha çok görünse de, yılın her ayında görülebilirler.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Her ne kadar yenilebilir bir mantar olduğu kesin biliniyor olsa da, K. mutabilis, oldukça bilgili kişiler ve uzmanlar tarafından bile ölümcül zehirli Galerina marginata yani Cenaze Çanı Mantarı ile kolayca karıştırılabileceğinden tüketilmesi asla tavsiye edilmez.
Her ne kadar tipik bir K. mutabilis, G. marginata’dan, halkanin altindaki tüylü “çizmeli” sap ile kolaylıkla ayırt edilse de (fotoğraflara bakınız), bu kriter tek başına güvenilir değildir ve G.marginata- Cenaze Çanı Mantarının da pulları olabilir.
K. mutabalis-Püsküllüoynak mantarının şapkaları kızartılabilir veya soslarda ve çorbalarda tatlandırıcı olarak kullanılabilir (saplarının yenmesi lifli olması sebebiyle önerilmez ve de tercih edilmez).
Ek bilgiler: Benzer türler içinde Ölümcül Zehirli Galerina marginata – Cenaze Çanı Mantarı mutlaka dikkate alınmalıdır. İki mantar türü arasındaki temel farklar şu şekilde sıralanabilir;
Her ikisi de higrofanoz (ya da “higrofanik”; genellikle mantar biliminde kullanılan bir deyimdir ve bir mantarın nem durumuna bağlı olarak şapkasının renk değiştirme özelliğini ifade eder) olsa da, K. mutabilis merkezden dışarıya doğru kurur (bu nedenle merkezde daha açık bir renge sahiptir) ve G. marginata ise kenardan içeri doğru kurur.
Yüzüğün altındaki sap, K. mutabilis’te pullu, G. marginata’da ise normal olarak lifli ipeksidir.
K. mutabilis hoş bir mantar kokusuna ve hafif bir tada sahipken, G. marginata’nın etli bir tadı ve kokusu vardır.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
