Lepiota brunneoincarnata-Ölümcül Pullu Mantar
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm : Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Agariceae
Cins: Lepiota
Tür: Lepiota brunneoincarnata
Ölümcül zerafet (deadly dapperling) olarak da bilinen Lepiota brunneoincarnata, Agaricales takımından, Lepiota cinsinin zehirli bir türüdür. Avrupa ve Asya’nın ılıman bölgelerinde, Çine kadar yaygın olarak dağılmıştır. Tarlalar, parklar ve bahçeler gibi çimenli alanlarda yetişir ve genellikle yenilebilir mantarlarla karıştırılır.
İlk olarak 1889’da İsviçreli mikologlar Robert Hippolyte Chodat ve Charles Martin tarafından Lepiota brunneoincarnata olarak tanımlanmıştır. Günümüzde de kabul edilen bilimsel adı olmaya devam etmektedir.
Lepiota brunneoincarnata’nın eşanlamlıları arasında Lepiota barlae Pat. ve Lepiota patouillardii bulunur.
Lepiota cins adı, Yunanca ölçek anlamına gelen ”Lepis” ve kulak anlamına gelen ”ot” kelimelerinden gelmektedir. Sıfat olan brunneoincarnata, kahverengimsi-pembe renklerde gözlemlenen şapka rengine bir atıftır.
Şapka: Ölümcül Pullu mantarın şapkası 2 ila 6 cm arasında değişir. Başlangıçta yarım küre şeklindedir. Geniş ölçüde dışbükey hale gelir ve bazen hafif bir umbo ile neredeyse düz olur. Pembemsi-kahverengi keçeli yüzeyi ise, olgunlukta ince yünlü pullara ayrılır ve genellikle düzensiz eş merkezli halkalar oluşturur. Daha soluk ve kenarlara doğru daha geniş aralıklıdır. Et rengi beyazdır.
Lameller: Gençliklerinde nispeten yoğun olan lameller, olgunlaştıklarında birbirlerinden uzaklaşırlar. Gövdede serbesttirler (sapa birleşmezler) ve eşit olmayan lameller ile serpiştirilirler. Fildişi beyazı, uçuk krem rengindedirler. Olgun evrelerde daha çok renkli ipliklerle belirginleşirler.
Gövde-Sap: 2,5 ila 5 cm uzunluğunda ve 5 ila 9 mm çapındadır. Silindirik, genç örneklerde oldukça sıkı, lifli ve olgunlaştığında kısa sürede sap içi boşalır. Pembe floşlu kremsi beyazdır. Üst yarısı pürüzsüz, alt gövde ise, belirsiz bir yünlü yüzüğün altında koyu kahverengi lifli pullarla bezenmiştir. Et rengi beyazdır.
Koku: Meyvemsi, hafif bir kokusu vardır (Ölümcül bir tür olduğu için asla tatmayınız).
Spor Baskısı: Elipsoidal, pürüzsüz, 8,9-10,2 x 4,8-5,5µm (mikron) boyutlarında ve dekstrinoid. Spor baskısı beyazdır.
Habitat: Saprobik (Cansız veya çürüyen organik maddeden kendi besinini üreten) bir tür olan bu mantar, geniş yapraklı ağaçların hemen yakınında koruların, parkların, bahçelerin ve patikaların çimenli kenarlarını tercih ederek büyür.
Mevsim: Yaz sonundan-Sonbahar sonuna kadar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Bu tür ölümcül zehirlidir. Yaygın olarak çeşitli metinlerde toksik özelliklere sahip bir mantar olarak tanımlandı ve kabul edildi. Yakın zamanda yapılan araştırmalar, hem Lepiota brunneoincarnata’da hem de yakından ilişkili türlerde amatoksinlerin varlığını vurgulamıştır : Lepiota helveola Bres., Lepiota pseudohelveola Kühner, Lepiota josserandii Bon & Boiffard, Lepiota kuehneri Huijsman ex Hora ve bunların dışındaki diğer onbir Lepiota türü bu gruba dahildir. Şemsiye (Macrolepiota procera) vb mantarlar ile karıştırmamak için şapka çapı 10 cm’den küçük olan bu türlere Mantarlı Yaşam ailesi olarak, uzak durmanızı şiddetle öneririz.
Son zamanlarda mikotoksikolojik alanda yapılan araştırmalar, falloid sendromundan sorumlu 16 küçük Lepiota türünde tehlikeli amatoksinlerin varlığını vurgulamıştır . Neyse ki, mevcut amatoksinlerin yüzdesi, Amanita phalloides‘te bulunandan önemli ölçüde daha düşüktür. Yine de çok tehlikeli bir türdür. Karaciğere verdiği hasar genellikle geri döndürülemez. Zehirlenme belirtilerinin 48 saat sonra başlaması tedaviyi engelleyici sebepler doğurur.
Ek bilgiler: The deadly dapperling, Avrupa’nın daha sıcak bölgelerinde, genellikle güneyde bulunur, ancak İngiltere ve Almanya’dan da kaydedilmiştir. Asya’da Türkiye, İsrail, Pakistan, İran ve doğu Çin’den kaydedilmiştir. Diğer Lepiota türleri ile çok kolay karıştırılır.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
Bir yanıt yazın