Koca Huni Şapkası (Leucopaxillus giganteus)

Leucopaxillus giganteus

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Tricholomataceae

Cins: Leucopaxillus

Tür: Leucopaxillus giganteus

Leucopaxillus giganteus, yaygın olarak dev leucopax-giant leucopax (eski adıyla dev clitocybe- giant clitocybe) veya dev huni-giant funnel olarak bilinmektedir. Tricholomataceae familyasından saprobik bir mantar türüdür. Yaygın olarak bilinen adlarından da anlaşılacağı gibi mantar oldukça büyüyebilir . Öyleki, bu devasa mantarın şapka çapı 45-50 cm’ye kadar ulaşabilir.  Beyaz veya soluk krem ​​rengi bir şapkası vardır ve olgunlaştığında huni şeklindedir ve lamelleri gövde boyunca aşağı doğru iner. Bazı kaynaklarca gençken yenilebilir bir mantar olarak kabul edilen bu tür, kozmopolit bir dağılıma sahiptir ve genellikle çimenli meralarda, yol kenarındaki çitlerde veya ormanlık açıklıklarda gruplar veya peri halkaları halinde büyürken bulunur. Antibiyotik özelliklere sahip biyoaktif bir bileşik içerdiği bilinmektedir.

Sinonim yani eşanlamlı adları arasında Agaricus giganteus Sowerby (1799), Clitocybe gigantea (Sowerby) Quél.. (1872), Paxillus giganteus (Sowerby) Fr.  (1874), Omphalia geotropa var.  gigantea (Sowerby) Quél.  (1886), Aspropaxillus giganteus (Sowerby) Kühner & Maire (1934) bulunur.

Bu büyük mantar ilk olarak 1794’te Oxford (İngiltere) botanikçi John Sibthorp (1758 – 1796) tarafından Agaricus giganteus adı verilmiştir (Mantar taksonomisinin ilk yıllarında, lamelli mantarların çoğu başlangıçta Agaricus cinsine dahil edilmiştir). Leucopaxillus giganteus adı bu türe 1872 yılında Fransız mikolog Lucien Quélet tarafından verilmiştir. İki yıl sonra Elias Magnus Fries, adını Paxillus giganteus olarak değiştirdi. Şu anda kabul edilen bilimsel isim, Almanya doğumlu Amerikalı mikolog Rolf Singer’in Dev Huni Mantarını mevcut cinsine (Leucopaxillus) taşıdığı 1938’e dayanmaktadır.

Şapka:  L. giganteus şapkaları 10-50 cm arasında değişen, nadiren 70 cm çapa kadar büyüyebilen adı üstünde dev bir mantardır. Mantarın genç örneklerinin şapkaları dışbükeydir, kenar boşlukları aşağı doğru yuvarlanır. Mantar olgunlaştıkça şapkası düzleşir ve sonunda sığ bir şekilde huni şeklini alır. Şapka pürüzsüz ve kremsi beyaz renktedir, ancak yaşla birlikte kahverengi lekeler ve dairesel çatlaklar gelişebilir.

Şapka eti beyazdır.

Lameller: Leucopaxillus giganteus’un genç örneklerinde, sıkı bir şekilde sarılmış decurrent-Şapkadan sapa doğru akan lamelleri fildişi beyazıdır, ancak yaşla birlikte hafifçe koyulaşırlar. 

Gövde-Sap: 4 ila 6 cm boyunda ve 2 ila 3 cm çapında olan bir Dev Huni Mantarı gövdesi(sapı) başlangıçta kremsi beyazdır. Sap üzerinde yüzük ve volva bulunmaz. Gövde eti de şapkası gibi beyaz fakat serttir.

Koku: Hafif ama hoş kokusu vardır. Tadı da hoştur ama ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Sporları elipsoidal ve pürüzsüzdür. 6-9 x 4-5,5μm boyutlarında olup, spor baskısı rengi beyazdır.

Habitat: Leucopaxillus giganteus, mera gibi çimenlik alanlarda peri halkaları oluşturabilir ve yol kenarlarında da bulunurlar.  Saprobik bir türdür ve bu nedenle organik maddeleri parçalayarak besin elde ederler. koca Huni Şapkası Mantarı kozmopolit bir dağılıma sahiptir ve kuzey yarımkürenin ılıman kuşağı boyunca bulunur. Kuzey Amerika, İngiltere ve Avrupa’da bulunur. Kuzey Amerika’da, en çok Kuzeybatı Pasifik ve Rocky Dağları’nda görüldüğünü bildirilmiştir. Türkiye’de kaydı yapılan bölgeler arasında Istranca Bölümü, Doğu Karadeniz Bölümü ve Adana Bölümü bulunmaktadır.

Mevsim: Yaz-Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Leucopaxillus giganteus, lezzeti boyutları ile pek uyuşmasa da, genellikle yenilebilir bir mantar olarak kabul edilir. Tüm mantarlarda olduğu gibi, bazı kişilerde mide ağrısı, ishal ve terleme gibi yan etkiler görüldüğünden, başlangıçta küçük bir porsiyonlar halinde denenmesi tavsiye edilir.  Şapkalar, pişirmeden önce en iyi şekilde ince şeritler halinde kesilir ve bu mantarların risotto yemeklerinde olduğu kadar çorbalarda ve balık veya etle servis edilen soslarda da iyi olduğu söylenir.

Ek bilgiler: Leucopaxillus giganteus, Bacillus cereus ve Bacillus subtilis gibi insanlar için patojen olan bir dizi bakteriye karşı antibiyotik aktiviteye sahip olan klitosin adlı biyoaktif bir bileşik içerir.

Benzer türler mevcuttur. Leucopaxillus giganteus, biraz Leucopaxillus candidus’a benzer, ancak bu ikinci tür daha koyu bir renge sahiptir ve daha yaygın olarak dağ bölgelerinde bulunur.Leucopaxillus septentrionalis de büyüktür ve gelişimi sırasında bazı noktalarda L. giganteus’u andırır, ancak mide bulandırıcı kokusu, şapkasının ten rengi ve hafifçe bitişik (dar bir şekilde tutturulmuş) adnate (gövdeye kare olarak tutturulmuş) lamelleri ile ayırt edilirler. Leucopaxillus candidus daha küçük olma eğilimindedir ve şapka çapı 6 ila 30 cm arasında değişir. Leucopaxillus albissimus, Leucopaxillus gentianeus, Lactarius vellereus ve Infundibulicybe gibba, ek benzer türler olarak önerilmiştir. L.giganteus’un genç örnekleri Clitocybe irina, C. praemagna veya C. robusta ile karıştırılabilir. White Lactarius ve Russula türleri de yüzeysel olarak benzer görünebilirler, ancak L. giganteus’un lifli etinin aksine, temiz bir şekilde kırılan kırılgan etlere sahiptirler.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.