Gübre Mantarı (Bolbitius titubans)

Bolbitius titubans – Gübre mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Ağaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Bolbitiaceae

Cins: Bolbitius

Tür: Bolbitius titubans

Bolbitius titubans- Gübre Mantarı, Bolbitius vitellinus olarak da bilinen, Amerika ve Avrupa’da bulunan yaygın bir mantar türüdür. Dünya mantar literatürlerinde Yellow Fieldcap- Sarı Tarla Şapkası olarak geçen zehirsiz bir mantar türüdür.

Cins adı olan Bolbitius, ”inek gübresi” anlamına gelir, özel sıfat titubans ise sendeleme anlamına gelir ve bu küçük sarı mantarlar gerçekten de eğilme eğilimindedirler.

Agaricus titubans bilimsel adını veren Fransız mikolog Jean Baptiste Francois Pierre Bulliard tarafından 1789’da tanımlanmış olan bu küçük mantar, 1838’de Bolbitius titubans olarak yeniden adlandırılmıştır.

Bolbitius titubanların eşanlamlıları şunlardır: Agaricus fragilis L., Agaricus equestris Bolton, Agaricus titubans Bull., Agaricus flavidus Bolton, Agaricus boltonii Pers., Agaricus vitellinus Pers., Prunulus boltonii (Pers.) Gray, Prunulus Boltonii (Pers.) Gray, Prunulus Bolton titubans,  boltonii (Pers.) Fr., Bolbitius fragilis (L.) Fr., Bolbitius titubans (Boğa.) Fr., Bolbitius vitellinus (Pers.) Fr., Bolbitius flavidus (Bolton) Massee, Bolbitius vitellinus var.  fragilis (L.) M.M.  Moser ex Bon & Courtec. ve Bolbitius vitellinus var.  titubans (Boğa.) Bon & Courtec.

Şapka: Mantar şapkası çapı 1,5-7 cm arasındadır ve gençken yumurta şeklinden genişçe dışbükey hale gelir ve sonunda neredeyse düzleşir.  Şapkanın rengi sarı veya parlak sarı ile başlar ve yaşla birlikte beyazımsı veya grimsi bir renge dönüşür.

Şapka eti çok incedir ve kenardan kolayca ayrılır.

Lameller: Yellow fieldcap-Gübre mantarı lamelleri gövdeden bağımsızdır veya gövdeye dar bir şekilde bağlıdırlar. Lamelleri kırılgan ve yumuşaktır ve yaşla birlikte sporları olgunlaştıkça beyazımsı veya soluk sarımsı renk olan lamelleri paslı tarçın rengine dönüşür.

Gövde-Sap: Sap 3–12 cm boyunda ve 2–6 mm genişliğindedir. Sap beyazımsı sarıdır ve kırılgan yani çok narindir. Sapın tepeye (şapkaya ) yakın bölümleri hafif tanecikli, tabana yakın kısımları ise hafif tüylüdür. Yüzüğü (Halkası) yoktur. Sap içi boştur.

Koku: .Koku ve tat ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Sporlar elips şeklinde ve pürüzsüzdür. 11-15 x 6-9µm boyutlarındadır. Spor baskına rengi kahverenginden pas rengine ve tarçın kahvesine değişir.

Habitat: Esas olarak gübre üzerinde veya yoğun gübrelenmiş toprakta ve bazen de çimenlik alanlarda yetişir. ancak çürüyen saman, gübre, gübre ve ağaç talaşlarında da bulunur. Bu küçük ve sarı mantarlar yağmurdan sonraki iki gün içinde ortaya çıkarlar, ancak ömürleri kısa olur, 24 saatten biraz fazla sürer. Türkiye’de resmi kaydı olan Gübre mantarına Güney Marmara Bölümünde, Batı ve Doğu Karadeniz Bölümlerinde, Ege Bölgesinde, Yukarı Murat -Van Bölümünde, Adana Bölümünde ve Orta Fırat Bölümünde sıkça rastlanılır.

Mevsim: Yellow Fieldcap- Sarı Tarla Şapkası (B. titubans) yazdan sonbahara kadar (yoğun olarak Haziran -Ekim arası ) görülen çok yaygın ve küçük bir mantardır, ancak bazı habitatlarda ilkbaharın ortalarında ve sonlarında da görüldüğü bildirilmiştir. 

Yenilebilirlik ve Toksisite: Bu sarı mantarların yenilebilirliği hakkında net bilgi olmamakla birlikte, yemek için toplamaya değmeyecek kadar küçük oldukları için yenilmez denilmektedir.

Ek bilgiler: Benzer tür olarak aynı cinse ait Bolbitius aleuriatus gösterilebilir. Bir diğer benzer tür Pluteus chrysophaeus daha uzun ömürlü bir mantardır, çimden ziyade tahtada yetişir ve sporları tarçın kahvesinden ziyade pembedir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.