Yan Poslak Mantarı (Lycoperdon utriforme)

Lycoperdon utriforme – Calvatia utriformis – Handkea utriformis

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Agaricaceae

Cins: Lycoperdon

Tür: Lycoperdon utriforme

Lycoperdon utriforme, Türkiye de yaygın olarak bulunan bir mantar türüdür. Calvatia utriformis ve en yeni ismi ile Handkea utriformis olarak bilinir. Ülkemizde bilinen yöresel pek net bir ismi olmamasına rağmen (malum Lycoperdon cinsine ait türlerin nerdeyse hemen hepsine aynı isimler, Toz, Posuruk, Osuruk Mantarı vb gibi verilmekte) Türkiye Mantarları Listesinde Yan Poslak Mantarı olarak geçmektedir. Bizde ortak tek bir ismi olmalı diye düşündüğümüzden bu mantara Yan Poslak Mantarı diyeceğiz.

Mosaic Puffball – Mozaik Puffball Mantarı olarak bilinen bu Lycoperdon türünün eş anlamlıları arasında Handkea utriformis, Calvatia utriformis, Lycoperdon bovista bulunur.

Bu tür ilk kez bilimsel literatürde, Fransız doğa bilimci Jean Baptiste Francois (Pierre) Bulliard tarafından 1791’de, ona bugün kabul edilen bilimsel adı olmaya devam eden iki terimli Lycoperdon utriforme adını verdiğinde tanımlanmıştır.

Genel Özellikleri: Tipik olarak küreselle armut biçimli, 6 ila 15 cm çapında ve 15 cm yüksekliğe kadar büyeyebilen bir mantardır. Kabaca benzer boyutta fakat düzensiz şekilli pullarla kaplı bir yüzeyi vardır. Bu özelliği de Mosaic Puffball -Yan Poslak Mantarını benzer birçok akrabasından ayırır.  

Mantar gövdesi olgunlaştıkça dış peridiumdaki pullar düşer ve mantar yüzeyi grimsi kahverengiye döner ve sonunda genellikle apikal yırtıklar yoluyla yırtılır ve rüzgar ve yağmurun olgun sporları dağıtmasına izin verir.

Gövde-Sap: Yan Poslak Mantarının antibiyotik özelliklere sahip olduğu ve bir dizi bakteriye karşı son derece etkili olduğu bildirilmiştir.

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Yan Poslak Mantarı Sporları küresel, pürüzsüz ve  4-6µm çapındadır. Başlangıçta beyaz ve sert, sarımsı-kahverengi, ardından zeytin-kahverengi ve pudramsıdır. Olgunlukta, mantar gövdesinin üst kısmı sporları serbest bırakmak için düzensiz bir şekilde yırtılır ve mantar üstten parçalanarak birkaç ay sürebilen kısa kısır bir taban bırakır.

Habitat: Yan Poslak Mantarı saprotrofiktir ve otlaklarda, meralarda ve koyunların otladığı yamaçlarda görülür. Çoğunlukla yeni yetme otlaklarda ve bazen de ormanlık alanların kenarlarda dağınık gruplar halinde görülürler.  Lycoperdon utriforme dünya çapında bilinen ve yaygın olarak bulunan bir mantardır. Bu mantar, Avrupa ve Asya’nın yanı sıra, Afrika’da da oldukça yaygındır. Ayrıca Yeni Zelanda ve Şili’de de bulunmuştur.

Mevsim: Temmuz-Ekim arası en sık rastlanılan aylardır.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yan Poslak Mantarı gençken toplanırsa oldukça iyi yenilebilir bir mantardır. Bu mantar uygun şekilde hazırlanır ve pişirilirse iyi bir yemek yapabilir. Pişirilmeden evvel sert dış deri ve kısır gövde çıkarılabilir. Ayrıca, sadece dikey eksen boyunca ikiye kesildiğinde baştan sona beyaz olan taze genç mantarlar kullanılmalıdır. Sararmaya, zeytin rengine veya kahverengiye dönmeye başlayanlar kesinlikle toplanmamalıdır. Çünkü, bu sporların olgunlaştığını ve onları yemeğinize eklerseniz lezzetin ciddi şekilde bozulacağını gösterir. Yan Poslaklar ile yapabileceğiniz en basit yemek, muhtemelen mantarlı omlettir, ayrıca kızartılabilir veya çorba yapmak için kullanılabilirler.

Ek bilgiler: Benzer türler arasında; Lycoperdon echinatum daha koyu, kırmızımsı bir belirti ile ve dikenlerle kaplıdır. Lycoperdon mammiforme, ilk başta beyazdır ve daha sonra yüzeyi, sonunda dökülen (ya da kolayca, hafifçe ovalanan) pul pul krem ​​pullarına bölünür.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri için  Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitemizi de ziyaret edebilirsiniz. Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.