Microstoma protractum – Aloyalı Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Ascomycota
Sınıf: Pezizomycetes
Takım: Pezizales
Aile: Sarcoscyphaceae
Cins: Microstoma
Tür: Microstoma protractum
Microstoma protractum, yaygın olarak kullanılan Rosy Goblet ve Scarlet Elf Cup İngilizce isimleri ile de bilinen Sarcoscyphaceae familyasına mensup bir fincan mantarı türüdür. Peziza protracta Fr. (1851) sinonim (eşanlamlı) ismi ile de tanınır. Türkiye Mantarları Listesi (Aralık 2020) kitabımızdaki Türkçe ismi “Aloyalı” mantarı olan tür bizde sizlere bu isim ile anlatacağız.
Aloyalı mantarı, ilk kez 1851 yılında Elias Magnus Fries tarafından bir Peziza türü olarak tanımlanmış olup, 1948 yılında Amerikalı mikolog Bessie B. Kanouse ona bugünkü adını vermiştir.
M.protractum sinonimleri arasında; Anthopeziza baccata (1885), Anthopeziza protracta (1949), Anthopeziza winteri )1885), Lachnea mirabilis (1890), Microstoma hiemale (1852), Peziza mirabilis (1857), Peziza protracta (1851), Plectania hiemalis (1928), Plectania protracta (1938), Plectania subfloccosa (1885), Sarcoscypha hiemalis (1893), Sarcoscypha protracta (1889), Sclerotinia baccata (1870), Sclerotinia hiemalis (1873) ve Scypharia hiemalis (1886) bulunur.
Şapka: Ortalama 5-20 mm genişliğindedir. Şapka gençken küreseldir, üstte küçük ve yuvarlak bir açıklığı bulunur, daha sonra fincan şeklinden kaseye dönüşür, olgunlaştığında ise neredeyse düzdür, yıldız şeklinde çatlak kenarı vardır. Bu nedenle bir çiçeğe benzer.
Dokusu nispeten sert ve esnektir.
İç (üst) verimli katman (the hymenial layer) pürüzsüz, bazen buruşuk, parlak turuncu-kırmızıdır. Dış taraf genellikle biraz daha açık, kırmızı, bazen pembemsidir, özellikle kenarlarda daha sonra kaybolabilecek beyazımsı tüyler bulunur.
Gövde-Sap: Sap silindiriktir, ortalama 20–40 x 2–5 mm boyutlarında olup çoğunlukla yere batıktır. Toprak üstündeki sap beyazımsı veya kırmızımsı olup, beyazımsı tüylere sahiptir. Toprak altındaki kalan kısmı ise kahverengiden siyaha kadar renktedir ve alt tabakaya bastırılan siyah bir yumrudan (sklerotia) büyürler.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyazdır. Sporlar, yuvarlak uçlu, ortalama 30–45 x 14–17 µm boyutlarında , pürüzsüz ve iğ şeklindedir. Basidia (spor torbası) 8 sporludur. Parafizler 4-6 µm kalınlığındadır.
Habitat: Tür, saprotrof yani çürükçül bir mantardır. Nadiren, tek başına veya gruplar halinde, kışın sonlarında ve ilkbaharın başlarında, yaprak döken ve karışık ormanlarda, toprak yüzeyinin altına gizlenmiş çürüyen odun artıkları üzerinde büyürler.
Mantar Avrupa ve Kuzey Amerika’da bulunur. Türkiye’de Güney Marmara Bölümünde resmi kaydı olan bir Ascomycota mantarıdır.
Mevsim: Kış sonu ve ilkbahar başları sezonudur.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilmeyen bir mantardır..
Ek bilgiler: Makedonya gibi bazı ülkelerin kırmızı listelerinde (The national red list) yer alan ve toplanması yasaklanmış olan, bu nadir, görseli güzel mantarı bulan avcılarımızın, fotoğraflayıp çoğalmaları için habitatlarında bırakmaları ve türün ülkemizde de koruma altına alınmasının gerekli olduğunu düşünüyoruz.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Bu enteresan tür ile ülkemizde karşılaşıp bize fotoğraflarıyla videosunu yollayan Balıkesir’den Burakhan Kösem kardeşimize çok teşekkür ederiz.
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
