Gövertek mantarı (Rhodocollybia butyracea)

Rhodocollybia butyracea

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetwes

Alt Sınıf: Hymenomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Marasmiaceae

Cins: Rhodocollybia

Tür: Rhodocollybia butyracea

Rhodocollybia butyracea, (syn. Collybia butyracea), şapka rengine istinaden yaygın olarak Buttery Cap – Butter Cap (Tereyağı şapkası) olarak bilinir, ancak yakın zamana kadar dünya mantar literatürlerinde daha sık olarak Greasy Toughshank olarak anılan bu tür, çok değişken bir mantardır. Her tür ormanda, genellikle gruplar halinde veya peri halkalarında görülürler. Bu yenilebilir mantar türü Türkiye Mantarları Listesi (Aralık 2020) kitabında “Gövertek” ismi ile geçmektedir. Bizde bu isimle sizlere anlatacağız.

Jean Baptiste Francois Pierre Bulliard, 1792’de bu türü tanımladığında, ona Agaricus butyraceus bilimsel adını verdi (Mantar taksonomisinin ilk yıllarında çoğu lamelli mantar Agaricus cinsine yerleştirildi ve daha sonra bugün kullandığımız diğer birçok cinse ayrıldı). Butter Cap 1979’da Amerikalı mikolog JW Lennox tarafından Rhodocollybia cinsine transfer edildi. Yaygın tercih edilen bilimsel adı Rhodocollybia butyracea olmasına rağmen, pek çok saha rehberi onu yakın zamana kadar Collybia butyracea olarak isimlendirmeye devam etti.

Rhodocollybia butyracea’nın eşanlamlıları arasında Agaricus butyraceus Bull., Agaricus leiopus Pers., Agaricus asemus (Fr.) Fr., Collybia butyracea (Bull.) P. Kumm., Collybia butyracea var.  butyracea (Bull.) P. Kumm., Collybia asema (Fr.) Gillet ve Collybia butyracea var.  asema (Fr.) Quél. bulunur.

Şapka: Gövertek mantarının şapkası 2 ila 10 cm çapındadır. Şapka görünümü dışbükey, geniş dışbükey veya neredeyse düz olabilmektedir. Collybia butyracea’nın genç ve taze örneklerde şapka yüzeyi pürüzsüz ve nemlidir. Sonradan tarçın rengine dönüşen kırmızımsı kahverengi bir renge sahiptir.

Lameller: Gövertek Mantarı lamelleri gövdeden genellikle serbest, ya da sapa dar bir şekilde bağlıdırlar. Lamellerin rengi beyazımsıdır. Bazen yaşlandıkça pembemsi bir ton geliştirirler ve genellikle ince, pürüzlü kenarlar oluştururlar.

Gövde-Sap: Sap 10 cm uzunluğa ve 1 cm kalınlığa kadar olabilmektedir. Normalde biraz pürüzsüz bir sopayı andırır. Nemli veya kuru olabilir. Genellikle toprağa girdiği yerde bükülen gövdenin tabanında süngerimsi bir soğan bulunur. Sap çok serttir ve şapkadan kolayca ayrılamaz.

Koku: Koku ve tat ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Sporlar soluk sarımsı, soluk pembemsi veya beyazdır. Elipsoidal ve pürüzsüz olan sporlar, 6-10,5 x 3,5-5µm boyutlarındadır.    

Habitat: Yaprak döküntülerinde saprobik olan Butter Cap mantarları, esas olarak kozalaklı ağaçların altında, bazen de yaprak döken ağaçların olduğu ormanlık alanlarda bulunur.

Türkiye’de Güney Marmara Bölümü, Karadeniz Bölgesi, Asıl Ege Bölümü ve Akdeniz Bölgesinde kaydı bulunmaktadır.

Mevsim: Haziran ayından Aralık ayına kadar mevsimi vardır.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Genellikle yenilebilir bir mantar türü olarak kabul edilen bu yaygın orman mantarının yağlı dokusu ile daha çok ilgili olan isminin, lezzet açısından tereyağıyla yakından uzaktan alakası yoktur. Sapları sert ve tüketilmese de, bazı mantar avcılarınca şapkaları yenmektedir.

Ek bilgiler: Benzer türler mevcuttur. Rhodocollybia prolixa (syn. Collybia distorta) kozalaklı ormanların çok daha az yaygın bir mantarıdır. Kuru kırmızı-kahverengi bir şapkası ve lifli ve genellikle hafifçe bükülmüş bir sapın altında şişmiş bir tabanı vardır. Rhodocollybia maculata genellikle daha soluktur ve kahverengi benekli lamellere sahiptir. Ayrıca bu türün 2 tane de alt türü mevcuttur. Bunlar Rhodocollybia butyracea .butrycea ve Rhodocollybia butrycea .ansema’dır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.