Sarıkarakız mantarı (Tricholoma equestre)

Tricholoma equestre-Sarıkarakız

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Tricholomataceae

Cins: Tricholoma

Tür: Tricholoma equestre

Tricholoma equestre veya Tricholoma flavovirens, Yellow Knight (Sarı şövalye) olarak da bilinen Tricholoma cinsindeki bu mantar ilk olarak Carl Linnaeus tarafından 1753 tarihli Species Plantarum’un ikinci cildinde tanımlanmıştır ve burada ona Agaricus equestris adını vermişti. Daha sonra 1871’de bu türü Tricholoma cinsine aktaran ve Tricholoma equestre ismini veren Alman mikolog Paul Kummer’dir. Tricholoma equestre ye benzer özelliklere sahip olan Tricholoma sulphureum aşırı keskin kokuludur Sarıkarakız mantarında ise koku yoktur, birbirlerinden kolayca ayırt edilebilirler. Bazı mantar otoriteleri tarafından lezzetli yenilebilir kategorisinde olan bu mantar, uzun yıllar Avrupada pazarlarda satılmıştır. Ancak bazı zehirlenme kayıtları ve araştırmalar sonucunda bu mantarın zehirli olduğu kanıtlanmıştır. Zehirlenme vakaları ve ölüm kayıtlarının olduğu bilinmektedir.

Şapka: Lifli veya pullu zeytin-kahverengi merkezi alana sahip, parlak sarı; genellikle dalgalı bir kenar boşluğu ve hafif bir merkezi umbo ile dışbükey; 5 ila 9 cm çapında bir şapkaya sahiptir. Eti beyaz veya çok soluk sarıdır.

Lameller: Sarıkarakız Mantarı lamelleri sarı, çentikli, yakın ve geniştir.

Gövde-Sap: T. equestre sapı, soluk sarı renkli olup, kahverengi liflerle dikey olarak kaplanmıştır. Sap silindirik, 5 ila 10 cm uzunluğunda, 0,8 ila 1,5 cm çapındadır ve sapta yüzük yoktur.

Koku: Önemli bir kokusu yoktur. Tadılması tavsiye edilmez.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyazdır. Sporlar elipsoidal, pürüzsüz, 5-8.5 x 3-6µm boyutlarında, belirgin bir hiler uzantılı ve inamiloid’dir.          

Habitat: Türkiye Mantarları Listesi (Aralık 2020) adlı kaynak kitabımıza göre Türkiye’de kaydı olan bölgelerimiz içinde, Çatalca-Kocaeli ve Güney Maramara Bölümleri, Karadeniz Bölgesi, Yukarı Sakarya Bölümü, Akdeniz Bölgesi ve Dicle Bölümü bulunmaktadır.Öncelikle çam ağaçları altında, aynı zamanda huş ve bazen meşe ağaçları ile mikorizaldir.

Mevsim: Temmuz ve Ekim ayları arasında sıkça rastlanılan bir Tricholoma türüdür.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Bu tür, uzun bir süre daha lezzetli, yenilebilir türlerden biri olarak kabul edilmiştir ve yakın zaman kadar da öyleydi. Bu tür ile ilgili zehirlenme vakaları ilk olarak Güneybatı Fransa’da meydana geldi. Zehirlenen kişilerin hepsi, tedaviden önceki son iki hafta içinde Tricholoma equestre içeren üç veya daha fazla öğün mantar yedikleri tespit edilmiştir.  Mantarı içeren son yemeklerinden bir ila dört gün sonra, hastalar bazen ağrının eşlik ettiği kaslarda zayıflık bildirdiler. Bu zayıflık, idrarda sertlik ve koyulaşma hissi ile birlikte üç ila dört gün daha devam etti. Mide bulantısı, terleme, yüzde kızarıklık da kaydedildi, ancak ateş gözlemlenmedi. Tricholoma equestre zehirlenmesi nedeniyle tedavi gören hastaların, muhtemelen zehirlenme sonucu öldüğüne dair bazı raporlar bulunmaktadır.  Bu mantardaki zehir tam olarak nedir henüz net bilinmiyor. Zehirlenmenin temel mekanizmasının, iskelet kası liflerinin hücre zarına zarar veren rabdomiyoliz olduğundan şüphelenilmektedir. Bu bozuklukta oksijen taşıyan kas proteini miyoglobini salınır ve idrarda ortaya çıkar, bu da kas ağrısı ve idrarda kahverengimsi renklenme gibi semptomlara neden olur. Yenilebilirliği ve toksisitesi üzerine bu kadar çelişkiler olan bu mantarın yenilmesini Mantarlı Yaşam ailesi olarak kesinlikle tavsiye etmiyoruz.

Ek bilgiler: Sarıkarakız mantarına benzer türler kendi cinsindeki Tricholoma sulphureum, Tricholoma sejunctum, Tricholoma joachimii, Tricholoma frondosae, Tricholoma arvense gibi mantarlarla ve Cortinarius cinsindeki bazı türlerle karıştırılması ihtimali oldukça yüksektir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.