Sararan Çayır Mantarı (Agaricus xanthodermus)

Sararan Çayır Mantarı- Agaricus xanthodermus

Taksonomi- Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm : Basidiomycota 

Sınıf:  Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile:  Agaricaceae

Cins:  Agaricus 

Tür:  Agaricus xanthodermus

Agaricus xanthodermus -Sararan Çayır Mantarı, memleketimizde en çok  zehirlenmelere sebep olan Mantar türleri arasındadır. Bu Zehirli Sararan Çayır mantarı türünün en belirgin özelliği adı üstünde, şapka üstü veya sapının çizilmesi halinde aniden sararmasıdır! Bu özelliği ile mutfak değeri olan diğer Çayır mantarlarından kolayca ayırt edilebilir. 

Şapka:  Agaricaceae ailesinin bilinen zehirli türü olan Agaricus xanthodermus – Sararan Çayır Mantarıında şapka 5-17 cm çapında olur. Genç örneklerde şapka, pürüzsüz, beyaz ve nerdeyse küreseldir. Ancak daha sonraları bu küresel yapı dışbükey hal alır, şapka nerdeyse düz bir görünüme kavuşur. Şapka berelendiğinde veya çizildiğinde birden sararır. Sarı renk bariz ve metaliktir.

Lameller: Olgunlaşmaya başlayan Sararan Çayır Mantarı- Agaricus xanthodermus, meyve gövdesinin kısmi perdesi yırtar ve serbest, kirli beyaz lameller ortaya çıkar. Kirli beyaz olan lameller süre sonra pembeye ve sonra meyve gövdesi olgunluğa ulaştıkça koyu kahverengiye dönüşür.

Gövde-Sap: Sap çapı 1- 2 cm olup, pürüzsüz, ipeksi bir yüzeye ve soğanlı bir tabana sahiptir. Sap boyu 5-17 cm kadar olabilir. Sapta büyük beyaz sarkık gövde halkası şeklinde bir yüzük olur ve bu yüzüksü görünüm mantarın ilerki everelerine kadar korunur.Sap kesildiğinde veya berelendiğinde, gövde eti hızla beyazdan metalik sarıya döner, bu durum, en belirgin şekilde gövde dibinde görülür.

Koku: Sararan Çayır Mantarı için tad ayırt edici bir özellik olmasa da koku gerçek bir ayıraçtır. Zehirli Agaricus xanthodermus- Sararn Çayır Mantarından bir parça koparıldığında, çizilip berelendiğinde fark edilir bir mürekkep, fenol veya iyot kokusu yayar. Koku, sapın köke yakın kesimi kesildiğinde hissedilir derecede kuvvetlidir. Pişirilme esnasında ve pişirildikten sonra, fenolik koku çok aşırı yoğunlaşır, ortamda durulamaz hal alır.

Spor Baskısı: Pembemsi kahverengi veya koyu kahverengidir. Sporlar elipsoidal veya oval, düz, 4,5-6,5 x 3,5-5,5 µm.

 Habitat: Sararan Çayır Mantarları saprobiktirler (Saprobic- Saprobik: Cansız veya çürüyen organik maddelerden kendi besinini türeten, üretebilen organizma). Habitatları çok değişkenlik göstermesine rağmen genellikle bu zehirli çayır mantarları en çok,otlaklarda, koruluk, ağaçlıklarda, çalılıkların altında ve parkların, bahçelerin ve bozulmuş toprakların diğer bölgelerinin kenarlarında, genellikle küçük gruplar halinde ama bazen tek tek görülür.

Mevsim: Yaz- Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Sararan Çayır Mantarı, çok ciddi sıkıntılar yaratacak derecede zehirli bir türdür. Sararan Çayır mantarının tüketilmesi halinde, midede hafif ve şiddetli kramplar, bulantı, kusma, terleme ve ishal gibi zehirlenme belirtileri görülebilir. Çayır mantarı tükettiğini sananlarda bu belirtiler görülüyor ise, yediği büyük olasılıkla sararan çayır mantarıdır ve zehirlenmiştir. Zehirlenen hasta acil olarak hastaneye götürülmelidir! Dünyada en çok Mantar zehirlenmelerine sebep olan Mantar, Zehirli Çayır Mantarıdır.

Ek bilgiler: Zehirli Sararan Çayır Mantarına benzer türler mevcuttur. Bunlardan ilki, Agaricus arvensis – Anoson Kokulu Çayır Mantarıdır. Dış görünüş itibari ile Agaricus xanthodermus a çok benzeyen Agaricus arvensis de hafif  sararma olur ve bu sararma yavaş ilerler. Kokusu fenol veya tarım ilacı değilde, Anason kokar. Sararan Çayır Mantarına benzeyen diğer bir tür ise Agaricus campestris – Gerçek Çayır Mantarıdır. Her ne kadar görünüm itibari ile benzese de çizildiğinde berelendiğinde sararmaz! Zehirli değildir hatta en çok bilinen ve tüketilen Çayır mantarlarındandır.

Şapka üzeri veya sapının çizildiğinde sararmasından başka, fenol, tarım ilacı,  bariz elektronik devre yanığı veya plastik yanığı gibi ağır ve kötü bir kokusu vardır, asla mantarımsı  kokmaz. Bu özelliği ile de yenilebilir Çayır mantarlarından kolayca ayırt edilebilir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur!

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.