Amanita alseides – Keseli Peri Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Amanitaceae
Cins: Amanita
Tür: Amanita alseides
Amanita alseides, ilk kez 2020 (ilk makale 2017 – Hanss ve Moreau) yılında Jean-Michel Hanss tarafından Fransa’dan dünyaya tanıtılan bir Amanita türüdür.
Tür “alseides” adını bir Yunan orman perisinden almıştır. Bizde bunu göz önünde bulundurarak, bu mantara Türkçe “Keseli Peri Mantarı” ismini uygun gördük. 2020’de tanımlanan bu Amanita türü, morfolojik olarak (özellikle renk) çok farklılıklar göstermektedir, ancak başlarda beyaz olan şapka yüzeyi renginin sonradan grileşmesi tür iyi bir ayırt edici özelliktir.
Makalenin yazılmasında desteklerini (gerek bilgi, gerekse foto temini ve de Türkçe isim belirlemedeki yardımları) bizlerden esirgemeyen Doç Dr Fuat Bozok hocamıza ve Bulgar Mikolog Boris Assyov’a çok teşekkür ederiz.
Şapka: A. alseides – Keseli Peri Mantarı şapkası, hemisferik yani yarım küre görünümlü olup, başlangıçta dışbükey, sonra yaşla birlikte düz dışbükeydir. Şapka çapı 3-5 cm ancak bazen 7 cm’ye kadar olabilmektedir. Şapka üzerinde çok belirgin olmayan bir umbosu bulunur. Şapka uçlarında uzun ve aralıklı çizgiler (yivli kenarlar) bulunmaktadır. Şapka rengi çok değişkenlik gösterebilmekte ve gri rengin farklı tonlarında (açık gri, gri, kurşuni gri vb)hatta kahverengimsi renklerde olabilmektedir. Şapka üzeri pürüzsüz olmayıp, akrabası diğer bazı Amanita türleri (Yalnız Kese Mantarı – Amanita ceciliae) gibi azda olsa peçe kalıntıları bulundurmaktadır.
Lameller: Lamellerinin boyutu oldukça kısadır, alt kısım genellikle gövdeye yakındır ve üst kısım loblarla hafifçe genişletilmiştir. Lamellerin rengi beyazdır, ancak yaşlandıkça üstte griye döner. Bazen hafif kahverengimsi de olabilir.
Gövde-Sap: Gövde silindirik, hafifçe aşağı doğru genişleme eğiliminde, pürüzsüz, 5-10 cm boyunda ve 5-7 mm kalınlığındadır. Sapı beyaz olup, dokunulduğunda griye döner. Sap üzerinde bir yüzüğü yoktur. Ancak, tabanda bir kesesinin yani volvasının olması, onun bir Amanita olduğunun en belirgin bir işaretidir.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Sporlar küresel veya armut görünümlü olup, 9-12 x 8-11 µm boyutlarımdadır. Basidia yani sporları muhafaza eden keseler 4 sporludur.
Habitat: Tür, hem geniş yapraklı hem de iğne yapraklı (kozalaklı) ağaçlarla ilişkilidir. İlk olarak Fransa ve İtalya dan bildirilmiştir. Daha sonra Güney Bulgaristan ve Yunanistan’da da bulunduğuna dair resmi kayıtlar gelmiştir. Son yıllarda Büyük Britanya ve Türkiye’den de varlığına dair resmi olmayan bildirimler olmuştur.
Mevsim: Yaz- Sonbahar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Her ne kadar bazı kaynaklarda “Yenilebilir” olarak bildirilmiş olsa da yeni keşfedilmiş bir Amanita türü olduğu için yenilebilirliği konusunda şimdilik net bir yorum yapmak istemiyoruz. Yenilebilirlik bilinmiyor diyebiliriz. Ayrıca, Amanitaceae ailesi içinde, ölümcül zehirli ve zehirli birçok türün bulunduğu da unutulmamalıdır.
Ek bilgiler: Keseli Peri Mantarı yani A. alseides türü, ilk olarak Fransa ve İtalya’dan toplanan örneklere dayanılarak Jean-Michel Hanss tarafından tanımlanmıştır (Hanss & Moreau 2020). Bu tanımlamadan kısa bir zaman sonra, Amanita cinsinin Bulgaristan ve Türkiye’deki çeşitliliğine odaklanan bir proje başlatan Türk ve Bulgar Mikolog ve akademisyenler (Mikolog Boris Assyov, Doç Dr Fuat Bozok, Mahmut Yarar, Monica Slavova, Prof Dr Hatıra Taşkın), toplanan örneklerin değerlendirilmesi sonucunda bu türe ait Balkan koleksiyonlarını ortaya çıkardılar. İncelenen örneklerden bazıları kayda değer renk varyasyonu gösterdiğinden, bu o zamana kadar hakkında çok az şey bilinen türün, morfolojik değişkenliği ve oluşum kapsamı hakkında daha fazla veri ekleme fırsatını yakalamış oldular. Bu bilimsel makalenin tamamına ulaşmak için lütfen tıklayınız.
A.alseides türüne benzer türler türün yakın akrabası olan Amanitaceae familyasına mensup türlerdir. Bunlar arasında hem yüzüklü hem yüzüksüz Amanita türleri mevcuttur; Örnek olarak, Yeryaran Mantarı-Amanita argentea, Meşe Mantarı – Amanita vaginata, Amanita excelsa, Amanita huijsmanii ve Amanita albogrisescens türleri sıralanabilir.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
