Sakallı Mantar (Amanita ovoidea)

Sakallı mantar-Amanita ovoidea

Taksonomi- Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar- Fungi 

Bölüm: Basidiomycota  

Sınıf: Agaricomycetes  

Takım: Agaricales

Aile:  Amanitaceae

Cins: Amanita

Tür: Amanita ovoidea

Sakallı mantar-Amanita ovoidea ; Avrupa beyaz yumurtası (European white egg), Sakallı amanita (Bearded amanita) gibi isimler ile bilinen Amanitaceae familyasından bir mantar türüdür. Genellikle kremsi, büyük ve beyaz renkli bir mantardır. Avrupa’ya özgüdür, Akdeniz bölgesindeki düzlüklerde ve dağlarda bulunur.  

İlk olarak 1788’de Fransız botanikçi-mikolog Jean Baptiste Francois Bulliard tarafından tanımlandı ve Agaricus ovoideus adı verildi. Daha sonra Lucien Quelet tarafından Amanita cinsine aktarıldı ve şimdiki ismi olan Amanita ovoidea olarak güncellendi. Bazı yetkililer Amanita ovoidea’yı Amanita cinsinin Amidella olarak bilinen bir alt bölümüne yerleştirirler.

Özellikle Türkiye’de tüketilmektedir. Lakin aşırı benzeri olan Amanita proxima (Yumurta Kafa amanita) ile karıştırılıp bir çok zehirlenme vakasına neden olmuştur. Mantar avcıları için bu hata, ölümcül olabilecek böbrek hasarına veya uzun süreli sancılı tedavilere neden olur.

Mantarlı yaşam ailesi olarak bu türü; ”Sakallı mantar” adı altında inceleyeceğiz.

Şapka : Sakallı mantarın şapkası 8 ila 25 cm çapındadır. İlk başlarda uzun süre kapalı kalır,  yaşlandıkça geniş biçimde dışbükey (nadiren tamamen düzleşir), beyaz veya krem ​​rengi ayrıca pürüzsüzdür. Lamelleri örten peçe kırıldığında, şapka kenarlarından tül şeklinde sarkar. Et rengi beyazdır.

Lameller : Beyaz, serbest ve sıktır. Yaş ile birlikte pembemsi bir renk alır.

Gövde-sap : 8 ila 15 cm boyunda, 2 cm çapında olup, pullar ile kaplı ve beyazdır. Tabana doğru kalınlaşır. Başka Amanita’larda sabit olan yüzük o kadar kalın ve yumuşaktır ki bıçakla yayılabilir. Lifli sap kesildiğinde beyaz kalır, değişmez. Kökte, ilk evrelerde kapağa kadar uzanan güçlü, beyaz veya kızılımsı volva bulunur.

Koku-tat : Olgunlaştığında hafif tatlı bir kokusu vardır. Köygöçüren ( Deathcap) veya Ölüm meleği(Angel of Death ) ile kolayca karışabileceğinden ölecek kadar aç değilseniz tatmanızı tavsiye etmiyoruz.

Spor Baskısı : Spor baskısı beyaz renkli olup, geniş olarak elipsoid, 10–12 x 6.5–7.5μm boyutlarındadır.

Habitat : Yaprak döken veya iğne yapraklı ağaçlar ile ektomikorizal yaşam sürer. Özellikle meşe ağaçlarının altında, alkali toprakta bulunur.

Mevsim : Türkiye ikliminde Ağustos-Aralık ayları arasında gözlemlenir.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Amanita ovoidea’nın yenilebilirliği şüphelidir. Bazı mantar kitaplarında “yenilebilir”, diğerlerinde “zehirli” olarak bildirilmiştir. Kolaylıkla diğer tüm beyaz, ölümcül zehirli türler ile karışabilir. Amanita virosa, Amanita verna özellikle de Amanita proxima ile aşırı benzerdir.

Her ne kadar memleketimizin tüketilen ve yenilebilir mantar türleri arasında yer aldığı bildirilse de, bizler ”Mantarlı Yaşam” ailesi olarak proxima ile karıştırılıp yendiğine ve sonucun ciddi zehirlenmelere neden olduğuna şahit olduk. Amanita proxima’nın, nadir bulunduğu için yeteri kadar önemsenmediği kanısındayız. Okurlarımıza ikisinin arasındaki en bariz farklardan birinin proxima’nın volvasında bulunan pas lekesi olduğunu hatırlatır, her ne pahasına olursa olsun bunun kesin bir tanı olmadığını belirtiriz.

Son zamanlarda İtalya’daki bir zehirlenme vakasının ardından Amanita ovoidea  konusunda şüpheler ortaya çıkmıştır.

Dip not : Sitemizde yazılanlar, sadece bilgilendirme amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere dayanarak mantar toplamayınız ve tüketmeyiniz.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.