Divane Asper Mantarı (Aspergillus tubingensis)

Aspergillus tubingensis

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Ascomycota

Sınıf: Eurotiomycetes

Takım: Eurotiales

Aile: Aspergillaceae

Cins: Aspergillus

Tür: Aspergillus tubingensis

Aspergillus tubingensis, Aspergillaceae familyasına mensup siyah Aspergillus türü bir mantardır. A. tubingensis morfolojik olarak Aspergillus niger’e çok benzemektedir. Mantar, boyutları, sıcaklık toleransı, antifungallere tepkisi ve beyaz miselyumla çevrelenmiş siyah koloniler şeklindeki görünümü nedeniyle Aspergillus nigri bölümünün bir üyesi olarak tanımlanmış ve Aspergillus niger var. tubingensis ((Mosseray) Kozak. 1989 ) olarak isimlendirilmiştir.

Aspergillus, Mart 2010 verilerine göre, dünya çapında çeşitli iklimlerde bulunan 837 küf mantarı türünden oluşan geniş bir cinstir. Aspergillus ilk kez 1729’da İtalyan rahip ve biyolog Pier Antonio Micheli tarafından sınıflandırılmıştır. Mantarları mikroskop altında inceleyen Micheli’ye Latince spargere’den (serpmek) gelen aspergillum’un (kutsal su fıskiyesi) şekli hatırlatmış ve cinse bu ismi vermiştir. Bazı Aspergillus türlerinin mantar enfeksiyonlarına neden olduğu bilinirken, diğerlerinin ticari önemi vardır.

Genel Özellikleri: Aspergillus tubingensis mantarı ilk olarak 1934 yılında Raoul Mosseray tarafından keşfedilmiştir. Konidiyumlar oldukça pürüzlüdür ve çapı 3-5 µm’dir. Çapı 0,5 ila 0,8 mm arasında değişen beyazımsı ila pembe sklerotlar sıklıkla üretilir. A. tubingensis yalnızca eşeysiz çoğalan bir mantar olarak bilinir, ancak filogenetik olarak diğer siyah Aspergilli olarak adlandırılan mantarlarla ve Petromyces cinsindeki cinsel durumlarla yakından ilişkili olduğu anlaşılmaktadır.

Makro mantarlar gibi elle tutulur, gözle görülür mantarlardan değildirler. Mikroskop altında görülebilen mikro mantarlardandır. Aspergillus tubingensis son yıllarda plastik yiyici mantar olarak isminden sıkça söz ettirmeyi başarmış bir mantardır. Gerek basın ve yayında gerekse internet sitelerinde ve sosyal medyada haberleri yankı yaptı. Yakın zamanda sitemizde kaleme aldığımız “dünyanın yeni çöpçüleri mantarlar mı olacak?” başlıklı makalemizle, bizler de konuyu Türk milletine duyurmaya çalışmıştık. Konunun önemini anlamak için bir plastik parçasının, doğadan doğal yollarla parçalanması, ayrıştırılması için 400 ila 1000 yıl geçmesi gerektiği düşünmek sanırım yeterlidir. Buna benzer plastik yiyen bir mantar 2012 yılında Amazon’da Amerikan Yale Üniversitesi öğrencilerince bulunmuş ve yeni keşfedilen bu plastik yiyici mantara Pestalotiopsis microspora ismi verilmiştir. Aspergillus tubingensis türünün plastik yiyici bir mantar olduğuna da ilk kez Pakistan’da rastlanmıştır. Çevre Kirliliği dergisinin Haziran 2017 sayısında yayınlanan makalede Dr. Sehroon Kahn ve ekibi tarafından Pakistan’ın İslamabad kentindeki bir çöplükte poliüretan üzerinde yaşadığı yazıldı. Doğu Asya Bitki Biyoçeşitliliği ve Biyocoğrafyası Temel Laboratuvarı’ndaki (KLPB) araştırmacıları, bu mantarın poliüretanı yani plastiği parçalama yeteneğine sahip olduğunu keşfettiler.

A. tubingensis mantarının plastik moleküller arasındaki kimyasal bağları kıran enzimler salgıladığı bilinmektedir. Mantarın miselyumları da daha sonra polimerleri (molekülleri) parçalar. Bilim insanları bu sürecin yalnızca birkaç hafta sürebileceğini söylüyor ancak yine de A. tubingensis’in büyümesi ve poliüretanın bozunması için uygun ve mükemmel koşulların oluşması gerektiğini de unutmamak gerekir.

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Eşeysiz üreme mantarı olarak bilinen A.tubingensis Aspergillus CYA (Czapeck Yeast Agar) kültür ortamında büyütüldüğünde siyah koloniler oluşturan bir hif mantarıdır. Çapları 4-5 µm arasında değişen, buruşuk dokulu, küresel şekilli, boyutları 45-69 µm olan kesecikler şeklinde konidia formunda sporlar üretir.

Habitat: Aspergillus tubingensis, ultraviyole ışığa karşı yüksek direnç gösterir ve 30–37 °C arasındaki yüksek sıcaklıklarda dahi büyüyebilir, optimum büyüme 21–36 °C arasında gerçekleşir . 15–20 °C sıcaklık aralığında bu tür, mikotoksin okratoksin A’yı (OTA) üretebilmektedir. Mantar düşük pH’a toleranslıdır ve nispeten düşük su aktivitesine sahip ortamları tercih eder. Bu tür genellikle toprak ve bitki kalıntılarının yanı sıra üzüm, kakao, kahve ve tahıl gibi tarımsal ürünlerden izole edilir ve elma, üzüm ve tahıllarda çürüklük etkeni olarak bulunur.

İlk olarak Chiang Mai, Tayland ve Çin’de tanınan A. tubingensis, dünya çapında sıcak iklim bölgelerinde bulunur. Çoğunlukla Hırvatistan ve Türkiye’de kapalı mekanlarda görülmekte olup, Hollanda, Macaristan, Tayland ve Cezayir’de de bazı görünümleri bulunmaktadır. Türkiye’ de de resmi kaydı olan Aspergillus tubingensis (ülkemizde Aspergillus cinsine ait 150 kadar türün resmi kaydı vardır) yani Divane Asper türünün, şu ana kadar Çatalca-Kocaeli ve Ergene Bölümleri, Asıl Ege Bölümü, Yukarı Sakarya Bölümü, Adana Bölümü ve Orta Fırat Bölümünde resmi kaydı yapılmıştır.

Mevsim: Yaz – Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: A. tubingensis, FDA yani Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi tarafından genellikle güvenli (GRAS) olarak kabul edilmektedir.

Ek bilgiler: Benzer morfolojileri ve habitatları nedeniyle sıklıkla Aspergillus niger ile karıştırılır ve daha gelişmiş yöntemlere başvurmadan ayırt edilmeleri zordur. İki taksonun ayırt edilmesinde yararlı olan hızlı bir test olan Ehrlich reaksiyonu, indolün varlığını sorgular. Bu testte A. tubingensis pozitif sonuç veren A. niger’in aksine negatiftir. Kalmodulin ve β-tubulin gibi protein kodlayan genlerin dizileri de iki taksonu güvenilir bir şekilde farklılaştırır. A. tubingensis’in asperazin üretmesi de bu türü morfolojik olarak, benzer diğer Aspergillus türlerinden ayırmaktadır.

A. tubingensis genellikle meyvelerde ve buğdayda gıda bozulmasına ve endüstriyel fermantasyona karışır. Bu tür, nadir görülen fırsatçı bir mantar ve enfeksiyon etkenidir.

Aspergillus tubingensis’in plastikleri parçalama yeteneği araştırılmaktadır. Polyester poliüretanı ve yüksek yoğunluklu polietileni biyolojik olarak parçaladığı bulunmasına rağmen, bu çalışmalar küçük ölçeklidir ve ticari geçerliliğini test etmek için araştırmalar halen yürütülmektedir. Aspergillus tubingensis aynı zamanda etkili atık su yönetimi, biyoyakıt üretiminin iyileştirilmesi ve plastik kirliliğin azaltılması için ticari olarak uygun bir arıtma yöntemi olarak da araştırılmaktadır. Örneğin, A. tubingensis, atık su arıtımında kanalizasyondan kirletici maddelerin uzaklaştırılması için kullanılan aerobik granüler çamurun üretimini hızlandırmak için potansiyel olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. A. tubingensis ayrıca şeker kamışı küspesini biyo-etanole biyolojik olarak parçalayabilmektedir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.