Bjerkandera adusta – Kandermantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Polyporales
Aile: Meruliaceae
Cins: Bjerkandera
Tür: Bjerkandera adusta
Bjerkandera adusta, yaygın olarak dumanlı polipor (smoky polypore) veya dumanlı braket (smoky bracket) olarak bilinen, canlı ağaçlarda beyaz çürümeye neden olan, ancak en yaygın olarak ölü odun üzerinde görülen bir bitki patojenidir. Türkiye Mantarları Listesi adlı bilimsel çalışmada, bu mantara “Kandermantarı” Türkçe ismi verilmiştir.
Kandermantarı – Bjerkandera adusta, ilk olarak 1787’de, ona Boletus adustus bilimsel ismini veren Alman botanikçi Carl Ludwig Willdenow (1765 – 1812) tarafından tanımlanmıştır. Yaklaşık bir yüzyıl sonra, 1880’de, bu ahşap-çürüten mantar, şu anda kabul edilen bilimsel adını, Bjerkandera cinsini ve diğer birkaç cinsi oluşturan Fin mikolog Petter Adolf Karsten’in onu Bjerkandera adusta olarak yeniden adlandırmasıyla almıştır.
Bjerkandera adusta’nın eş anlamlıları arasında Boletus adustus, Boletus carpineus, Boletus crispus ve Polyporus adustus bulunur.
Özel sıfat “adusta” kavrulmuş anlamına gelirken, Bjerkandera cinsi, Carl Linnaeus ve daha sonra Elias Magnus Fries de dahil olmak üzere diğer birçok ünlü İsveçli doğa bilimcisinin, araştırma ve öğretimlerinin çoğunu yürüttüğü Uppsala Üniversitesi’nde okuyan İsveçli bir din adamı, meteorolog, botanikçi ve entomolog olan Clas Bjerkander’in (1735 – 1795) onuruna verilmiştir.
Şapka: Ortalama 3–7 cm çapında olan B.adusta şapkası ince, dışbükey ila neredeyse düz, yelpaze şeklinde veya raf benzeri bir görünümde olabilir., Mantar genellikle gruplar halinde bulunur. Bu tür, komakçısının veya substratın alt tarafında büyürse resupinate (Tepetaklak, yani alt-üst) olabilir. Kenar boşluğu beyazdır, yaşla birlikte kararır. CildiYüzey dokusu hafif tüylüdür (tomentose), ilk başta soluk eşmerkezli bölgelerle, yaşla birlikte neredeyse tamamen tüysüz ve süet benzeri olabilir.
Mantarın eti, ince, elastik ve iki katmanlıdır., tüplerin üzerinde grimsi ila siyahımsı iken, derinin yani dokunun altında beyazımsıdır.
Gözenekler ve Tüpler: Yaklaşık 1 mm uzunlukta tüpler, soluk griden griye olabilir. Verimli yüzey (Himenyum) milimetre başına 4–7 adet, aralıklı gözeneklere sahip, sığ tüpler ile kaplıdır. düşmektedir. Mantarın gözenek yüzeyi soluk devetüyü veya duman grisidir. Hasar gördüğünde, zedelendiğinde ve ellendiğinde kararma eğiliminde olabilir.
Gövde-Sap: Sap yoktur, yada yok denecek kadar az gelişmiştir. Genellikle konakçısına direk gövdesinden bağlıdır.
Koku: Ayırt edici olmamakla birlikte ekşi bir tadının olduğu bildirilmiştir.
Spor Baskısı: Spor baskısı beyazdır. Sporlar eliptik, pürüzsüz ve renksiz yani hiyalin olup, 4.5-5.5 x 2.5-3µm boyutlarındadır.
Habitat: Kayın ağaçları başta olmak üzere, sert ağaçların ölü odunları üzerinde, ancak nadiren de olsa kozalaklı ağaçlarda. Sert ağaçların ölü odunlarında, özellikle Kayın üzerinde, ancak nadiren kozalaklı ağaçlarda. Saprotrofik, beyaz çürüklüğe neden olan bir mantardır ve konakçı olduğu ağaçlarda beyaz çürüklüğe neden olur.
Türkiye genelinde yaygın bir mantar türüdür.
Mevsim: Yaz ve sonbahar sezonudur. Ancak, kış aylarında da tek tük büyüdükleri bilinmektedir.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Tüketilmeyen bir ağaç poliporudur.
Ek bilgiler: Bu mantar ile karıştırılması olası türler mevcuttur. Özellikle daha genç evrelerde Hindi Kuyruğu mantarı (Trametes versicolor) ile kolayca karıştırılabilir, ancak Hindi Kuyruğu mantarının kabuğu daha çok çeşit renge sahiptir ve gözenek yüzeyi çok daha parlak beyazdır.
Yakın akrabası, Büyük Dumanlı Braket (Bjerkandera fumosa) ise biraz daha büyük (4-10 cm çapında), şapkası daha soluk renklidir ve çoğunlukla Çınar’da, aynı zamanda Kızılağaç, Tatlı Kestane veya diğer sertağaç cinslerinde de büyür. Etinin iki katmanı arasında koyu renkli bir tabaka vardır.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
