Connect with us

Boletaceae

Yaz Çörek Mantarı (Boletus reticulatus)

Published

on

Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus

Taksonomi- Bilimsel sınıflandırma

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm : Basidiomycota 

Sınıf: Homobasidiomycetae

Takım: Boletales

Aile: Boletaceae

Cins: Boletus

Tür: Boletus reticulatus

Boletus reticulatus (eski adıyla Boletus aestivalis genellikle Yaz boleti olarak anılan Boletus cinsinin bir basidiomycete mantarıdır. Dünya çapındaki taksonlar üzerinde yapılan kapsamlı testler, Boletus reticulatus’un sırasıyla Güney Çin ve Kore / Kuzey Çin’den Boletus edulis olarak sınıflandırılan iki soyla yakından ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Moleküler analiz, Boletus aereus / mamorensis ve Boletus reticulatus / Çinli Boletus edulis soylarının yaklaşık 6 ila 7 milyon yıl önce ayrıldığını göstermektedir.

Mayıs ayının başında, Avrupa’nın yaprak döken ormanlarında ve özellikle Akdeniz Havzası çevresindeki Avrupa ülkelerinde yetişir. Yenilebilir ve son derece lezzetli bir yabani mantardır. Boletus reticulatus, Avrupa’nın yanı sıra Asya’da da bulunabilir. Japonlar ve Çinliler, bu nefis yabani mantarı arama şansına sahip oldukları için şanslılar.

Boletus reticulatus adını, 17. yüzyılın öncü doğa bilimcisi ve araştırmacısı Jacob Christian Schäffer tarafından 1774 yılında almıştır. Yirmi yıl sonra, 1793’te Jean-Jacques Paulet aynı mantarı Boletus aestivalis olarak tanımlamıştır. Boletus reticulatus, yaz başından sonbaharın sonuna kadar geliştiği için Yaz Çörek mantarı ( Summer cep) ortak adıyla da bilinir. Genellikle, sıcak ve nemli havalardan sonra meyve verir.

Boletus reticulatus’un görünümü Boletus edulis ile çok benzer ve bu ikisi çoğu zaman karıştırılabilir. Başlıca farklılıkları, Yaz Çörek mantarının şapkasının çok soluk olmaması ve kadifemsi kahverengi, pastan çikolata rengine sahip olmasıdır ki kuruduktan sonra genellikle çatlayarak altındaki beyaz eti açığa çıkarır ve bir ağ görünümü verir. Ayrıca Boletus edulis’in sapı genellikle daha soluktur. Boletus reticulatus’un gövdesini keserseniz gözeneklerin ve tüplerin renk değiştirmediğini göreceksiniz.

Genel ismi olan Boletus, ‘kil yumru’ anlamına gelen Yunanca bolos’tan gelir. Reticulatus; ise ağ benzeri desene bir referanstır.

Şapka: Başlangıçta kadifemsi, ayrıca kısa süre sonra buruşuk veya ince çatlaklı granüler bir yüzeyi olan Yaz Boleti’nin açık sarımsı kahverengiden orta kahverengiye kadar olan şapkaları olgunlukta 10 ila 20 cm çapındadır. Çörek mantarının aksine, üst kenar boşluğu merkezden belirgin şekilde daha soluk değildir. Kesildiğinde yumuşak şapka eti genellikle beyaz kalır.

Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus
Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus

Tüpler ve Gözenekler: Tüpler (şapka kırıldığında veya dilimlendiğinde görülür) ve gözenekler beyazdır bununla birlikte olgunlukta yeşilimsi sarı olur.

Kesildiğinde veya çürüdüğünde, Boletus reticulatus’un gözenekleri ve tüpleri önemli ölçüde renk değiştirmez.

Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus
Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus

Gövde-Sap: Gövde yüzeyinin genellikle daha soluk olan kahverengi arka planında ince, ağ benzeri bir desen (retikulum olarak bilinir), bulunur. Tepeye doğru koyu, tabanda ayrıca gövdenin şişmiş merkezinin yakınında genellikle daha soluktur. Ara sıra klavatlı (kulüp şeklinde), ancak daha çok namlu şeklindeki Ayı mantarı’nın gövdesi 8 ila 18 cm uzunluğunda ve en geniş noktasında 2,5 ila 6 cm çapındadır. Gövde eti beyazdır.

Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus
Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus

Koku: Hoş, ancak ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Subfusiform, pürüzsüz, 13-15 x 4.5-5.5 μm. olup, spor baskı rengi zeytinli enfiye kahvesidir.

         

Habitat: Özellikle kayın ve meşe olmak üzere geniş yapraklı ağaçların altındaki toprakta yetişir. Ağaçların veya çalıların kök sistemleriyle karşılıklı ilişkiler oluşturan ektomikorizal mantarlardır. Mantarlar, ağacın topraktan nem ve hayati mineraller elde etmesine yardımcı olur. Ama karşılığında ağacın kök sistemi, fotosentez ürünleri olan enerji açısından zengin besinleri mantar miselyumuna iletir. Çoğu ağaç mikorizal partnerleri olmadan hayatta kalabilir. Boletler (ve diğer pek çok orman tabanı mantarı) ağaçlar olmadan yaşayamazlar; sonuç olarak bu sözde “zorunlu olarak mikorizal” mantarlar açık otlaklarda görülmez.

Mevsim:  Haziran-Ekim aylarıdır ayrıca Yaz Boleti Güney Avrupa’nın bazı bölgelerinde Şubat ayına kadar bulunabilir.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Boletus edulis ile birlikte dünyanın en tanınan ve en iyi mantarlarından ikisidir, ayrıca tatları neredeyse aynıdır. Lezzetli, pürüzsüz bir dokuya ve kendine özgü bir aromaya sahiptir. Cevizli ve hafif etli olarak tanımlanmıştır. Genç örnekleri gurmelerin özel tercihidir. Toplarken hassas olunmalıdır, yüksek su içeriği nedeniyle çabuk bozulur. Soyulmamalı ve yıkanmamalıdır.

Özellikle dört tür; Boletus edulis , Boletus aereus , Boletus Aestivalis (reticulatus) ve Boletus pinophilus üstün tat olarak tanınmıştır. Porcini ve diğer mantarlar, özellikle Çin ve doğu Avrupa ülkeleri olmak üzere çeşitli yerlerden İtalya’ya ithal edilmektedir; bunlar daha sonra genellikle “İtalyan porçini” etiketi altında yeniden ihraç edilir.

Ülkemizde de Yaz Çörek Mantarı bolca bulunmakta , gerek ticari gerek tüketim amaçlı toplanmaktadır. Mantarlı yaşam ailesi olarak bu türlerin yeterince tanınmadığı bununla birlikte hak ettiği maddi değerin çok altında ülkemizden ihraç edildiğini düşünüyoruz.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Fotoğraflar için Luca ASTORİ ve Hüseyin TURAN’a teşekkürü borç biliriz.

Foto: Hüseyin Turan
Foto: Hüseyin Turan
Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus
Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus
Foto: Luca ASTORİ
Foto: Luca ASTORİ
Foto: Luca ASTORİ
Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus
Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus
Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus
Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.

Click to comment

Leave a Reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Cortinariaceae2 gün ago

Öcü Örümcekmantarı (Cortinarius cinnabarinus)

Basında Mantar3 gün ago

Tayvan’da Bulunan Büyüleyici Mantar

Hypsizygus7 gün ago

Kırkkafa Mantarı (Hypsizygus ulmarius)

Hygrocybe1 hafta ago

Has Mummantarı (Hygrocybe acutoconica)

Mantar Türleri1 hafta ago

Yumurtamantarı (Volvariella volvacea)

Gomphaceae1 hafta ago

Saçaktellicesi Mantarı (Ramaria stricta)

Calocybe2 hafta ago

Arı Çobandamı Mantarı (Calocybe ionides)

Mantar Türleri2 hafta ago

Ağulu Morsarı Mantarı (Tricholomopsis decora)

Geoglossaceae2 hafta ago

Tüylü Karakaşık Mantarı (Trichoglossum hirsutum)

Amaurochaetaceae3 hafta ago

Kara Nazlıbaş Mantarı (Comatrichia nigra)

Favolaschia3 hafta ago

Portakal Gözenekli Mantar (Favolaschia calocera)

Hygrocybe4 hafta ago

Sarı Mummantarı (Hygrocybe ceracea)

Cortinariaceae1 ay ago

Üç Örümcekmantarı (Cortinarius trivialis)

Stereum hirsutum
Mantar Türleri1 ay ago

Kıllı Katmantarı (Stereum hirsutum)

Mantar Türleri2 ay ago

Sık Ağulumantar (Omphalotus illudens)

Mantar Türleri2 ay ago

Fırfırlı Tubarya Mantarı (Tubaria furfuracea)

Mantar Türleri2 ay ago

Kanlı Kirmit Mantarı (Russula torulosa)

Mantar Türleri2 ay ago

Altınpelte Mantarı (Tremella aurantia)

Mantar Türleri2 ay ago

Yaş Ağulumantar (Omphalotus olivascens)

Mantar Türleri2 ay ago

Maral Kirmit (Russula sardonia)

Agaricaceae2 ay ago

Kahve Pullu (Lepiota castanea)

Clavariadelphaceae2 ay ago

Haşmetli Topuzmantarı (Clavariadelphus pistillaris)

Mantar Türleri2 ay ago

Göl Süngermantarı (Suillus lakei)

Anthracobia2 ay ago

Zennezili Mantarı (Anthracobia melaloma)

Mantar Türleri2 ay ago

Gavur Süngermantarı (Suillus bellinii)

Agaricaceae2 ay ago

Ağulu Kum Pullusu (Lepiota brunneolilacea)

Amanita2 ay ago

Zarlıçanak Mantarı (Amanita submembranacea)

Hydnaceae2 ay ago

Royal Sığır Dili Mantarı (Hydnum reginae)

Mantar Türleri2 ay ago

Parlak Kirmit Mantarı (Russula graveolens)

Bolbitiaceae2 ay ago

Dönşapka Mantarı (Panaeolina foenisecii) 

Mantar Türleri3 ay ago

Ecel Kirmiti (Russula subnigricans)

Agaricaceae3 ay ago

Deli Pullu Mantar (Lepiota subincarnata)

Mantar Türleri3 ay ago

Alagöz Kirmiti (Russula integra)

Gerronema3 ay ago

Takah Mantarı (Gerronema nemorale)

Mantar Türleri3 ay ago

Pullukarakız (Tricholoma atrosquamosum)

Mantar Türleri3 ay ago

Başlı Kukulcuk Mantarı (Mycena leptocephala)

Leucocoprinus3 ay ago

Sarı Şalvarlı Mantar (Leucocoprinus birnbaumii)

Lactarius3 ay ago

Melez Sütlüce Mantarı (Lactarius chelidonium)

Mantar Türleri3 ay ago

Vellinga Çıtkırdısı (Pluteus vellingae)

Agaricaceae3 ay ago

Şiş Poslak Mantarı (Lycoperdon umbrinum)

Agaricaceae3 ay ago

Chlorophyllum hortense – Sapıkızaran Şemsiye Mantarı

Mantar Türleri3 ay ago

Russula mustelina – Russet Kirmit

Mantar Türleri3 ay ago

Defne Mantarı (Pluteus lauracearum)

Lactarius3 ay ago

Acısütlüce Mantarı (Lactarius acris)