Pisbolet Mantarı (Caloboletus calopus)
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm : Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Boletales
Aile: Boletaceae
Cins: Caloboletus
Tür: Caloboletus calopus
Yaygın olarak The Bitter Beech Bolete – Acı kayın boleti veya The Red-Stemmed Bolete – Kızıl saplı bolet olarak bilinen Caloboletus calopus, Asya, Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika’da bulunan Boletaceae ailesinin bir mantarıdır. Türkiye’de de kaydı yapılmış bir türdür.
Caloboletus calopus (Pers.) Vizzini (2014) eşanlamlıları ( Sinonimleri) arasında, Boletus calopus Pers. (1801), Boletus olivaceus Schaeff. (1774), Boletus lapidum J.F.Gmel. (1792), Boletus pachypus var. olivaceus (Schaeff.) Pers. (1825), Boletus subtomentosus subsp. calopus (Pers.) Pers. (1825), Dictyopus calopus (Pers.) Quél. (1886) ve Tubiporus calopus (Pers.) Maire (1937) bulunur.
Şapka: 5 ila 15 cm (Nadiren de olsa 20 cm) çapa kada büyüyebilen şapkası, genellikle düzensiz lobludur. Çeşitli dumanlı gri tonları, bazen zeytinimsi renklerde olan Caloboletus calopus’un şapkası başlangıçta biraz tüylüdür ve olgunlukta pürüzsüz hale gelir. Kapak merkezinde ara sıra küçük boyutlarda çatlamalar görülebilir.
Gözenekler: Gözenek yüzeyi, olgunlukta zeytin sarısı bir derinleşmeden önce, başlangıçta soluk sarıdır ve yaralandığında hızla maviye döner. Milimetrede bir veya iki numaralı gözenekler gençken daireseldir ancak mantar yaşlandıkça daha köşeli hale gelir. Tüpler 2 cm derinliğe kadar olabilir. Bitter Beech Bolete’nin sarı tüpleri, kesildiğinde veya yaralandığında mavi-yeşile dönen minik sarı gözeneklerle son bulur.
Gövde-Sap: 7 ila 9 cm boyunda ve 3 ila 5 cm çapında olan Sap (gövde) genellikle tabanda kavisli, tepe noktasında limon sarısı ve altta kızartılmış kırmızı, olgunlaştıkça daha koyu kırmızı hale gelir. Soluk sarımsı bir ağ deseniyle kaplanmıştır.
Koku: Koku ve Tad ayırt edici olmamakla birlikte, acı bir tadı ve hoş olmayan bir kokusu olduğu bilinir.
Spor Baskısı: 12-16 x 4.5-6 μm boyutlarında olan sporları, subfusiform (dar iğ şeklinde) görünümlüdür. Spor baskısı zeytin kahverengisidir. Sporlar pürüzsüz ve eliptiktir, 13–19 x 5–6 µm boyutlarındadır. Bazidia (spor taşıyan hücreler) sopa şeklindedir, dört sporludur ve 30-38 x 9-12 µm ölçülerindedir. Sistidiler de sopa şeklinde ve iğ şeklinde olup, hiyalindir ve 25–40 x 10–15 µm ölçülerindedir.
Habitat: Ektomikorizal (yani ağaçların kök sistemleriyle simbiyotik ilişkiler kuran) bir tür olan Pisbolet, iğne yapraklı ve yaprak döken ormanlık alanlarda, genellikle daha yüksek rakımlarda, özellikle kayın ve meşe altında yetişir. Bu Mantar türü tek tek veya büyük gruplar halinde bulunabilirler. Esas olarak Kayın ağaçlarının ve yaprak döken meşelerin altındaki alkali veya nötr toprakları sever. Acı Kayın Boleti’nin, çam ve ladin ağaçlarının yanı sıra, kayın ve meşe ağaçları ile ilişkili olduğu söylenebilir..
Mevsim: Yaz ve Sonbahar (Temmuzdan Aralık’a kadar).
Yenilebilirlik ve Toksisite: Pisbolet Mantarı ( Acı Kayın Boleti), adından da anlaşılacağı üzere yenilebilir bir mantar türü değildir ve ayrıca ciddi derecede zehirli olan Rubroboletus satanas ile karıştırılabilme riski yüksek olduğundan kesinlikle uzak durulması gereken bir türdür.
Ek bilgiler: Pisbolete benzer türler vardır. Bunlardan ilki, Suillellus luridus daha koyu bir başlığa ve gövde tabanında turuncu ete sahiptir. Kesildiğinde anında maviye döner. Diğer bir benzer tür ise zehirli Şeytan Boleti – Rubroboletus satanas’tır. Bu bolet beyaz bir şapkaya ve olgunlaştıklarında turuncu veya kırmızı gözeneklere sahiptir. Ve eti kesildiğinde soluk maviye döner ve ardından orijinal soluk rengine döner.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri için Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitemizi de ziyaret edebilirsiniz. Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
Bir yanıt yazın