Pullu Mürekkep Mantarı-Coprinellus micaceus
Taksonomi – Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Mantarlar- Fungi
Bölüm : Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Psathyrellaceae
Cins: Coprinellus
Tür: Coprinellus micaceus
Coprinellus micaceus, kozmopolit dağılımı olan Psathyrellaceae familyasındaki yaygın bir mantar türüdür. Tipik olarak çürüyen sert ağaç kütükleri, yeraltı ağaç kökleri üzerinde veya yakınında kümeler halinde büyür.
İlk olarak 1786’da Jean Baptiste Francois Bulliard tarafından tanımlanmış ve Agaricus micaceus bilimsel adı verilmiştir (Çok sayıda lamelli mantar, mantar taksonomisinin ilk günlerinde Agaricus cinsine atılmış, sonra diğer cinslere taşınmıştır). Daha sonra İsveçli mikolog Elias Magnus Fries tarafından Coprinus micaceus olarak değiştirilmiştir. Coprinus’un moleküler (DNA) analizi sonucunda 2001 yılında Coprinellus cinsine taşınmıştır.
Unlu mürekkep mantarı olarak da bilinen bu mantarın eş anlamlıları, Agaricus micaceus ve Coprinus micaceus’tur.
Genel adı olan Coprinellus, bu mantar cinsinin ‘dışkı üzerinde yaşamak’ anlamına gelen ”Coprinus” cinsindeki mantarlara benzer göründüğünü belirtir. Bir çok mürekkep mantarı için bu genelleme doğru olsa da; Pullu mürekkep mantarı ve bir kaç Coprinellus türü için geçerli değildir. Sıfat olan ”micaceus” ise tuz tanelerine (veya mika) benzer” anlamına gelir. Olgunlaşmamış şapkaların yüzeylerinde mika lekeleri gibi parıldayan küçük granülleri ifade eder. Bu nedenle Glistening inkcap, Mica cap, Shiny cap isimleri ile anılır.
Mantarlı Yaşam ailesi olarak bu türü Pullu mürekkep mantarı başlığı altında inceleyeceğiz.
Şapka: İlk başta minik beyaz granüller ve peçe kalıntıları ile kaplı yumurta şeklindeki şapkaları, olgunlukta çan şeklini alır, ayrıca tuz benzeri taneleri kaybeder. Şapka boyu 2 ila 4 cm uzunluğundadır ve çapı 3 cm’ye ulaşır. Olgunlukla kenar boşluğu hafifçe yukarı doğru çevrilir. Şapka rengi koyu sarı-kahverengidir. Orta kısımda umbo benzeri bir göz vardır ve yaşlandıkça gri-kahverengiye döner. Unlu mürekkep mantarı biraz nem tutucudur. Kuru veya nemli olmasına bağlı olarak renk değiştirirler, hava nemli olduğunda koyulaşırlar.
Lameller: Mica cap’in lamelleri başlangıçta soluk olup, yaşla birlikte mor-kahverengiye dönüşür ve sıvılaşmadan önce kararır.
Gövde-Sap: Beyaz gövde tabanda kahverengimsidir, tipik olarak 2 ila 5 mm çapında ve 4 ila 10 cm boyundadır. Kırılgan gövdenin içi boştur ve uzunluğu boyunca kabaca aynı çaptadır. Genelde beyazdır, ancak tabandan yukarıya doğru soluk kirli krem rengine dönebilir. Sap yüzeyi ilk başta çok ince beyazımsı bir pudra ile kadifemsidir, ancak bu sonunda aşınır ve onu pürüzsüz bırakır.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Elipsoidal ila mitriform (kalkan şeklinde), pürüzsüz, 7-10 x 4.5-6 μm boyutlarındadır. Spor baskısı, çok koyu kahverengi veya siyahtır.
Habitat: Coprinellus micaceus, besinleri ölü ve ayrışan organik maddelerden elde eden saprotrofik bir türdür ve geniş yapraklı ağaçların köklerinde, kütüklerinde veya gömülü oduna yapışık olarak yetişir.
Çoğu zaman tahtada veya ahşabın hemen yanında büyür. Bazen ağaçlar sağlıklı görünse bile ağaçların dibindedirler. Mica cap, mantar dünyasında alışılmadık bir şekilde, ayrıştırdığı odun türü konusunda çok seçici değildir. Ormanlarda yaşamak için evrimleşmesine rağmen, şehir içinde de bol gözlemlenir ve bahçelerde, ekili alanlarda yaygın olarak bulunur. Genellikle oldukça büyük kümeler halindedir ve çok nadiren tek örnekler olarak görülür.
Mevsim: Mayıs’tan Kasıma kadar. Bireysel meyve gövdelerinin tamamen olgunlaşması ortalama beş ila yedi gün sürer.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Coprinellus micaceus yenebilir bir türdür, ancak aşırı pişirme ile kolayca bozulabilir. Omletler için ideal ve soslar için lezzetli olarak kabul edilir. Çeşitli yenilebilir mantarların mineral içerikleri üzerine yapılan bir araştırma, Unlu mürekkep mantarı’nın, test edilen 34 türde en yüksek potasyum konsantrasyonunu içerdiğini ( bir kilogram mantar başına yarım gram) buldu. Lakin bu yenilebilir mantar, miselin kadmiyum ve kurşun gibi ağır metalleri biyolojik olarak biriktirebildiği yol kenarlarından veya kirli arazilerden toplanırsa potansiyel olarak zehirlidir.
Ek bilgiler: Dış görünüşe göre, Coprinellus micaceus, Coprinellus truncorum’dan neredeyse ayırt edilemez.
Yenilebilir Coprinellus bisporus hemen hemen aynıdır, ancak sarımsı şapka granüllerinden yoksundur.
Coprinellus disseminatus’da büyük gruplar halinde görülür, ancak şapkasında tuz benzeri granüller bulunmaz.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Galerideki fotoğrafların bazıları Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitesinden alınmıştır. Emeği geçen herkese çok teşekkür ederiz.
