Exsudoporus frostii – Buzlubolet
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Boletales
Aile: Boletaceae
Cins: Exsudoporus
Tür: Exsudoporus frostii
Exsudoporus frostii, dünyada yaygın olarak Buzlu Bolet (Frost’s Bolete), Elma Şekeri Boleti (Candy Apple Bolete) veya Elma Boleti (Apple Bolete) gibi isimler ile bilinen tür, ilk kez 1874 yılında Boletus frostii, bilimsel ismi ile tanımlanmış bir bolet mantarıdır. Göz kamaştırıcı renkleri ve albenisi ile mantar avcılarını cezbeder. Henüz herhangi bir Türkçe resmi ismi bulunmayan bu güzel Bolet mantarını sizlere Elma Şekeri Boleti olarak anlatacağız.
Sinonimler arasında, Boletus frostii (1874), Suillus frostii (1898), Suillellus frostii (1909), Tubiporus frostii (1968) ve Butyriboletus frostii (2016) bulunmaktadır.
Şapka: Şapkanın şekli, genç örneklerde yarım küreden dışbükeye değişir, daha sonra geniş dışbükey, hatta düz olur. Şapka 5–15 cm çapında olup, sığ bir şekilde bastırılır. Şapkanın kenarı içe doğru kıvrıktır, ancak yaşlandıkça kıvrılıp yukarı dönebilir. Nemli koşullarda, jelatinleştirilmiş hiflerden yapılan kütikülün bir sonucu olarak şapkayüzeyi viskozite yani yapışkanımsıdır. Mantar şapkası şayet yağmurdan sonra kurumuşsa, özellikle parlak görünür.
Tüpler ve Gözenekler: Boletaceae familyasının bir üyesi olan bu mantarda lamellerin yerini diğer tüm Boletlerde olduğu gibi tüpler ve gözenekler almıştır. Hymeniumun rengi başlangıçta parlak kırmızıdır, ancak yaşlandıkça bu parlaklık kaybolur. Et kalınlığı en çok 2,5 cm kadardır ve rengi soluktan soluk sarıya ve limon sarısına kadar değişir. Etin morarmaya tepki olarak değişken bir lekelenme reaksiyonu vardır, bu nedenle bazı örnekler hemen koyu maviye dönerken diğerleri zayıf ve yavaş bir şekilde maviye döner. Gözeneklerin yüzeyini oluşturan tüpler 9–15 mm derinliğinde, sarıdan zeytin sarısına (hardal sarısı) kadardır ve zedelendiğinde donuk maviye döner. Gözenekler küçüktür (mm’de 2 ila 3), daireseldir ve yaşlanıncaya kadar koyu kırmızı renktedir ve sonunda solgunlaşır. Gözenek yüzeyi, gençken (ayırt edici bir özellik) genellikle sarımsı veya kehribar rengi damlacıklarla boncukludur ve zedelendiğinde kolayca maviye lekelenir.
Gövde-Sap: Sap (Gövde) 4 ila 12 cm uzunluğunda ve tepesinde 1 ila 2,5 cm kalınlığındadır. Uzunluğu boyunca kabaca eşit kalınlıktadır, ancak tepeye doğru biraz incelebilir; bazı örnekler ventrikoz (ortada şişmiş) görünebilir. Çubuk yüzeyi çoğunlukla kırmızı veya tabana yakın sarımsıdır; ağ benzeri bir model şeklinde düzenlenmiş sırtlarla karakterize edilen ağ şeklindedir. Sapın tabanında görülen miseller sarımsı beyaz ila açık sarı renktedir. Genç örnekler kehribar rengi bir sıvı salgılarlar.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi zeytin kahvesidir. Sporlar 13–22 x 4–5 µm boyutlarında, kalın cidarlı, pürüzsüz ve iğ şeklindedir. Spor taşıyan hücreler, (basidia) dört sporludur ve 26–35 x 10.5–11.5 µm boyutlarındadır. Cystidia, bazidiaların arasına serpiştirilmiş fertil olmayan hücrelerdir.
Habitat: Exsudoporus frostii mikorhizal bir türdür, bu da mantarın çeşitli ağaç türlerinin kökleriyle ilişki kurduğu anlamına gelir. Bu birliktelikler karşılıklıdır, çünkü mantar topraktan mineral besinleri emer ve bunları bitkiye kanalize ederken, bitki de mantara bir fotosentez ürünü olan şeker sağlar. Özellikle Meşe ile ve diğer bazı sert ağaçlarla mikorizaldır, tek başına, dağınık veya topluca bulunabilirler.
Mevsim: Yaz- Sonbahar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilir bir mantardır. Bazı kaynaklarda iyi yenilebilir, hatta tercih edilen mantarlar kategorisindedir. Ancak, ekşi, acımsı ve buruk bir tadının olması bazı mantar avcıları için itici gelir. Ayrıca, her ne kadar yenilebilir olarak kabul edilse de, diğer zehirli, kırmızı gözenekli ve kesilince maviye renk değişen şeytan boleti gibi mantarlarla karıştırılma riski nedeniyle genellikle tüketilmeleri önerilmez.
Ek bilgiler: Benzer türler bulunur; Zehirli Boletus flammans görünüş olarak benzer. Diğer kırmızı şapkalı arasında zehirli B. flammans fan başka B. rubroflammeus ile de benzerlik gösterir; ilki en çok kozalaklı ağaçların altında yetişir, ikincisi ise sert ağaçlarla birlikte yetişir. Exsudoporus floridanus ve E. permagnificus ile karıştırılır, ancak ikinci tür, yalnızca Avrupa ve Batı Asya’dan bilinir ve her zaman meşe ve bazen de tatlı kestane ile birlikte büyür. Exsudoporus floridanus, daha açık bir şapka rengine sahip olması ve şapka yüzeyinin dokusu bakımından E. frostii’den farklıdır: nispeten pürüzsüz yüzeye kıyasla tüylü (yoğun, kısa, yumuşak, keçeleşmiş tüylerle kaplı) veya kadifemsi yapıdadır. İlk kez 2011 yılında Japonya’dan yeni tanımlanan B. kermesinus’un genç örneklerinin morfolojik (dış görünüş) olarak E. frostii’ye benzer. B. kermesinus, dağılımına ek olarak, E. frostii’den morarmayan et rengi ve retikulumun derin ve kalın olmayan bir sapa sahip olmasıyla da ayırt edilebilir. Belize’de bulunan B. pseudofrostii, çapı 1,7 ila 2,0 cm olan, daha küçük şapkaları ile ayırt edilir. Doğu Kuzey Amerika’da bulunan Boletus russelli’nin kırmızı ila kırmızımsı kahverengi bir şapkası ve ağsı bir sapı vardır, ancak gözenek yüzeyi sarıdır ve mantar kesilince , berelenince morarmaz tabi renk değiştirmez.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
