Floccularia luteovirens – Sarı Kirpik Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Agaricaceae
Cins: Floccularia
Tür: Floccularia luteovirens
Floccularia luteovirens, Agaricales takımına mensup, nadir görülen, akciğer kanseri tedavisi vb tıbbi araştırmalara konu olan sarı renkleri ile göze çarpan önemli bir mantardır.
Sarı Kirpik Mantarı, kavak, ladin ve köknar ormanlarında, özellikle çimenlik alanlarda oldukça yaygın olarak karşılaşılan bir türdür. Genç ve taze olduğunda muhteşem, parlak sarı renktedir. Şapkası ve gövdesi büyük, yumuşak pullarla süslenmiştir. Diğer tanımlayıcı özellikleri arasında, Tricholoma cinsine benzer yapısı, etkileyici yüzüğü, yapışık lamelleri ve amiloid sporları yer alır.
Floccularia luteovirens, aynı zamanda “Yellow mushroom – Sarı mantar” olarak da bilinir ve daha önce Armillaria luteovirens veya Tricholoma luteovirens, olarak bilinmekteydi. Çin’in iyi bilinen benzersiz yenilebilir ve tıbbi bir makromantarı olup, Qinghai-Tibet Platosu’ndaki dağ çayırlarında yaygın olarak bulunur. Yenilebilir bir mantar olarak eşsiz lezzeti, tadı ve bol miktarda besin maddesi ile ünlüdür. Bunların yanı sıra F. luteovirens, geleneksel Tibet tıbbında nevrasteni, baş dönmesi, uykusuzluk, baş ağrıları, çocukluk çağı kasılmaları ve uzuvlarda uyuşma tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Önceki raporlarda F. luteovirens’in radyasyona, antihipoksiye ve antioksidanlara karşı önemli biyolojik aktivite gösterdiği bulunmuştur. Ancak, F. luteovirens ve bileşenlerinin antitümör aktivitesini açıklayan sınırlı ve çok az literatür mevcuttur.
Şapka: Ortalama 5–13 cm çapında olan şapkası, gençken dışbükeydir, mantar olgunlaştıkça planokonveks ila neredeyse düz hale gelir. Şapka yüzeyi, genellikle yaşlılığa kadar pek görülemeyen beyazımsı bir zemin üzerinde parlak sarı, bastırılmış fibriloz pullarla kaplıdır. Kenar kısmı tüylü kısmi peçe kalıntılarıyla süslenmiştir. Kurumuş örneklerde şapka ve sap tüm sarı tonlarını kaybeder ve donuk beyazımsı bir renk alır,
Eti beyaz olup, havaya maruz kalma durumunda renk değiştirmez.
Lameller: Çoğunlukla bir çentikle gövdeye tutturulmuş olup, çok yakın hatta yapışıktır. Kısa solungaçlar sıktır, soluk sarı lameller, kurumuş örneklerde kirli kahverengine döner. Lameller kenarlarda çoğunlukla pürüzlüdür.
Gövde-Sap: Sarı Kirpik Mantarı sapı, 5–12 cm uzunluğunda ve 1.5–3.5 cm kalınlığındadır. Sap, genellikle eşit veya tabana doğru biraz kalınlaşan bir görünüm arz eder. Tepeye yani şapkaya yakın bölgede beyaz ve pürüzsüzdür. Alt kısımlarda ise kısmı beyazımsı bir zemin üzerinde tüylü sarı pullarla kaplanmıştır. Sap, tüylü, sarı renkli ve çift halkalı olup, bazal miselyum beyaz ve belirgindir.
Koku: Koku ve tad ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı beyazdır. Sporlar ortalama 6–7 x 3.5–4.5 µm boyutlarında elipsoid ve amiloiddir. Basidia 4-sterigmattır.
Habitat: Saprotrof yani çürükçül beslenen bir mantardır. Genellikle titrek kavak veya kozalaklı ağaçların altındaki çimenli alanlarda, tek başına, dağınık veya toplu halde büyürler. Avrupa ve Asya başta olmak üzere Kuzey Amerika kıtasında da bulunmaktadır.
Türkiye resmi kaydı geçtiğimiz günlerde (18 Ocak 2024) yayımlanan bilimsel bir makale ile tescillenmiş olup, bu yeni tür için “Sarı Kirpik Mantarı” Türkçe ismi uygun görülmüş ve önerilmiştir. İlk örnekler, Batı Karadeniz Bölgemizde yer alan Abant Gölü Milli Parkından (Mudurnu -Bolu) toplanmıştır.
Mevsim: Yaz – Sonbahar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: F. luteovirens ender rastlanılan, yenilebilir ve tıbbi bir mantardır. Yapılan bilimsel çalışmalar, potansiyel bir fonksiyonel gıda ve ilaç kaynağı olabilecek F. luteovirens’in akciğer kanseri tedavisindeki faydalarını göstermiştir.
Ek bilgiler: Çin’de yapılan ve PubMed’de yayımlanan bilimsel bir çalışmada, özetle, F. luteovirens – Sarı Kirpik mantarnın akciğer kanseri tedavisi için potansiyel bir doğal kaynak olabileceği bildirilmiştir.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
Türkiye için çok yeni olan bu mantarın bulunması ve kaydının yapılmasında emeği geçen, Yakup Karaduman, Faruk Yeşilyurt ve akademisyenlerimiz Prof Dr Abdullah Kaya ile Dr Yasin Uzun hocalarımıza teşekkürü borç biliriz.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
