Kanağlayan Mantar (Hydnellum peckii)

Hydnellum peckii – Kanağlayan Mantar

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Thelephorales

Aile: Bankeraceae

Cins: Hydnellum

Tür: Hydnellum peckii

Türkiye’de de Batı ve Orta Karadeniz bölgelerimizde kaydı yapılmış olan bu enteresan Hydnellum peckii Latince isimli mantar, Kanağlayan Mantar, Kanayan Mantar, Kanayan Diş Mantarı, Şeytanın dişi, Strawberries and Cream, The Bleeding Hydnellum, The Bleeding Tooth Fungus, The Red-Juice Tooth, ve The Devil’s Tooth gibi isimlerle bilinir.

Bu özel mantar ilk olarak 1912’de bu türe Hydnellum peckii adını veren Amerikalı mikolog Howard James Banker (1866-1940) tarafından tanımlanmıştır.

Sinonimleri (Eş anlamlıları); Hydnellum peckii’nin eşanlamlıları arasında Calodon peckii ve Hydnum peckii ortak adını yansıtan Hydnum diabolus bulunur.

“Hydnellum” genel adı, “yenilebilir bir mantar” anlamına gelen eski Yunanca hudnon kelimesinden türetilmiştir. Spesifik “peckii”sıfatı, Kuzey Amerika’nın yaklaşık 3000 mantar türünü tanımlayan Amerikalı mikolog Charles Horton Peck’i (1833-1917) onurlandırır.  

Şapka : Şapka tam olgunlaştığında çapı 3 ila 8 cm arası büyür. Bazen yuvarlak, ancak çoğu zaman oval veya çok lobludur. Genç örneklerde sığ kubbeli veya düz tepeli, ancak yüzeyi inişli çıkışlı, ince kenarlı hafif huni şeklindedir. Beyaz veya çok soluk pembe, kenarlara yakın daha soluk, daha koyu pembe veya buff olur ve kararmadan ve çürümeden önce sonunda merkezden kahverengiye döner. Genç örneklerinin şapkaları genellikle kırmızı sıvı damlacıkları yayar, şapka eti sert ve liflidir. Yerden yükseklikleri 3 ila 10 cm arasındadır.

Şapka Altı Dikenleri (Dişler):  Dikenleri 1 ila 5 mm uzunluğunda (şapka kenarına yakın dikenleri en kısa) ve çapı 1 mm’den azdır. Sık ve azalan,  pembemsi dikenler, sporlar olgunlaştıkça daha sonra buff olur. Kanağlayan mantarı üremeleri-çoğalmaları için elzem sporlarını şapka altındaki bu dişlerde barındırmaktadırlar.

Gövde-Sap: Kanağlayan (Şeytanın Dişi) mantarının gövdesinin boyutu çok değişkendir, bazen sadece 0,5 cm yüksekliğinde bodur iken  bazen de 5 veya 6 cm kadar uzun ancak gövdenin çoğu yerin altındadır. Çapı ise 0,5 ila 2 cm arasında değişir. Genellikle az ya da çok silindiriktir, ancak bazen tabana doğru incelir.  Olgun bir şapkanın dış bölgesi gibi pembemsi devetüyü renkli, dokuda ise kaba kadifemsidir.

Koku: Koku pek ayırt edici olmasa da, tat keskin ve acıdır. Öyleki, kurumuş örneklerinde dahi bu keskin acılığın olduğu rapor edilmiştir.

Spor Baskısı: Hemen hemen küresel ama bir ucunda keskin bir nokta vardır. Spor boyutları 5-5.5 x 4-4.5um olup,  tüberkülattır, yani küçük, siğil benzeri nodüllerle kaplıdır. Spor baskısı rengi ise donuk kahverengidir.  
 

Habitat: Bu görseli enteresan mantar Hydnellum peckii, kozalaklı ağaçların altında, genellikle yosunlar ve çam iğnesi çöpleri arasında, tek başına, dağınık veya birlikte kümelenmiş olarak bulunur. Çam, Kızılçam, Douglas köknarı, köknar ve baldıran otu ile birlikte bulunur.
Kuzey Amerika’ya ek olarak, mantar Avrupa’da yaygındır ve özellikle İtalya, Almanya ve İskoçya’da bol olduğu belgelenmiştir. Ancak Kanağlayan mantarının Hollanda ve Çek Cumhuriyeti gibi bazı Avrupa ülkelerinde giderek daha zor bulunur hale geldiği rapor edilmiştir.  Orta Avrupa’da artan kirlilik, mantarın bu ülkelerdeki düşüşünde olası bir faktör olabileceği öne sürülmüştür. 2008’de İran’dan, 2010’da Kore’den ve Türkiye’den gelen raporlar, Avrupa ve Kuzey Amerika dışındaki ilk raporlardır.

Mevsim: Yaz ve Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Hudnellum peckii mantarının “Çilek Reçelli Danimarka Böreği”ne benzediği söylense de ve Hydnellum türlerinin genel olarak zehirli olmadıkları bildirilse de, Kanağlayan mantarı ve benzer türler, çok aşırı acı olmaları sebebiyle tüketilmezler. Yenilmeyen mantarlar kategorisinde yerlerini alırlar. Yerine göre “Şeytan Dişi” veya “Çilekler ve Krema” olarak da bilinen bu mantar, ismini, tahmin edilebileceği üzere, yüzeyinden salgıladığı kan kırmızısı salgıdan (sıvıdan) almaktadır. Kanağlayan mantarının yüzeyindeki bu salgının, ironik bir biçimde pıhtılaşma önleyici bir kimyasal olan “atromentrin” içerdiğini de söylemeden geçmeyelim.

Ek bilgiler: Benzer türler arasında Hydnum ferrugineum ve Hydnum rufescens bulunur. Hydnum ferrugineum görünüşte çok benzer, ancak etinin sıcaktan ziyade hafif bir tadı olduğu bildiriliyor. Yalnızca yüksek güçlü bir mikroskopla görülebilen önemli hif yapısı farklılıkları vardır. Hydnellum peckii’nin septa üzerinde kıskaçları vardır, Hydnellum ferrugineum’da ise yoktur. Hydnum rufescens, eşmerkezli bölgeleri olmayan, ten rengi bir mantardır, dikenleri ise decurrentden yani azalandan ziyade gövdeye yapışıktır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri için  Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitemizi de ziyaret edebilirsiniz. Sitemizde emeği olan herkese ve Kapak fotosu için Kanada’dan Mustafa Gündüz kardeşimize çok teşekkür ederiz.