Kaygankümbet Mantarı (Inocybe viscida)

Inocybe viscida – Kaygankümbet Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Inocybaceae

Cins: Inocybe

Tür: Inocybe viscida

Inocybe viscida, dünyada ilk olarak Türkiye’de bulunmuştur. Dr Oğuzhan Kaygusuz ve arkadaşları (OĞUZHAN KAYGUSUZ, Henning KNUDSEN, Ditte BANDINI ve İBRAHİM TÜRKEKUL) tarafından kayıt altına alınmış ve dünyaya Türkiye’den (Köyceğiz/Muğla) tanıtılmış bir Inocybe türü mantardır. Bu endemik mantar türünü sizlere ”Kaygankümbet Mantarı” olarak anlatacağız. Tür ismi olan “viscida” genç örneklerin şapka üzerindeki yapışkanımsı kaygan yüzeyine atıfta bulunur.

Inocybe viscida, genellikle genç örneklerinde daha bariz görülen vizkoz, yapışkanımsı şapka yüzeyi ile, az ya da çok belirgin turuncu ila kırmızımsı renk tonu olan, soluk samandan açık sarıya şapka rengi ile karakterizedir. 

Şapka: Kaygankümbet mantarı şapkası 1.5-3 cm çapında, gençken konik, daha sonra geniş konik, en son olarak ise geniş bir umbo ile applanasyon yapmak için plano-konveks görünümlüdür. Şapka yüzeyi Viskoz (kaygan ve yapışkanımsı), soluk saman, saman sarısı veya açık sarıdır. Şapka merkezinde biraz daha koyu ve genellikle az ya da çok belirgin turuncu ila kırmızımsı renk tonu hakimdir. Şapkası genellikle marja doğru (kenarlarda) daha soluk renklidir.

Lameller: Lameller yoğun ve sık olup, 3,5 mm genişliğinde, adneksli, ventrikoz, açık gri ila açık bej renklidir.

Gövde-Sap: Sap 25–45 × 2,5– 3,5 mm boyutlarında, eşit, kavisli veya hafifçe aşağı doğru genişleyen, tabanda genellikle 6 mm genişliğinde, katı ve beyazımsı renktedir.

Koku: Koku ve tat ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi kahverengi ve yakın tonlarındadır. Sporlar 7.7‒9.7 × 4.8‒5.6 boyutlarında, pürüzsüz, hiyalin, ve kalın duvarlıdır. Basidia ise 28‒35 × 7‒9 μm boyutlarında olup, klavat, 4 veya nadiren 2 sporlu, hiyalin ve ince duvarlıdır.

Habitat: Sadece Türkiye’de yetişen yeni bir endemik mantar türü olarak bildirilen Inocybe viscida -Kaygankümbet Mantarı, Muğla ilinin Ortaca ve Dalaman ilçeleri sınırında bulunan Sığla Ormanlarında yetişmektedir. Anadolu Sığla Ağacı (Liquidambar orientalis) yara iyileştirici, cilt güzelleştirici yağı ve aromatik kokusu ile yüzyıllardır Anadolu’nun şifa kaynakları arasında yer alan bir ağaç türü. Bu şlk örnekler Türkiye’nin güzel ili Muğla’nın, Köyceğiz ilçesinin, Döğüşbelen mevkinde Pinus brutia (Türk Çamı- Kızıl Çam) and Liquidambar orientalis ( Anadolu Sığla Ağacı) altında, Ocak ve Mart aylarında bulunmuştur.

Mevsim: İlkbahar ve Kış aylarında büyürler ( ilk örmeklerin Ocak ve Mart aylarında toplandığı bildirildi).

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yeni keşfedilen bu endemik mantar türünün zehirli olabileceği bildirilmiş ve bölgede mantar toplayanlar ile yöre halkı basın ve yayın yoluyla uyarılmıştır.

Ek bilgiler:

Dr Oğuzhan Kaygusuz kimdir?

Dr Oğuzhan Kaygusuz 1985 Tarsus doğumlu Türk bilim insanı ve araştırmacıdır. Alanında pek çok uluslarası ve ulusal bilimsel araştırmalara imza atmış, ve bu çalışmalar neticesinde yazdığı bilimsel makaleleri uluslarası ve ulusal platformlarda yayımlanmıştır.

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (ISUBÜ), Atabey Meslek Yüksekokulu’nda öğretim görevlisi olan Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Uzmanı Dr. Oğuzhan Kaygusuz tarafından, sadece Türkiye’de yetişen yeni bir endemik mantar türü keşfedildi. Mantar, Inocybe viscida ismiyle tescillendi. Dr. Oğuzhan Kaygusuz’un keşefettiği türleri söyle sıralayabiliriz; Aydın ili Kuşadası ilçesinde yetişen Anadolu Yumurta Mantarı – Volvariella turcica, Artvin ili Hopa ilçesinde yetişen Anadolu Çıtkırdısı – Pluteus anatolicus, Anadolu Pullu Mantarı – Lepiota cremea (Denizli) ve Zeytin Mantarı – Pluteus mediterraneus (Pamukkale), Inocybe kusadasiensis Kaygusuz & Bandini, 2022, Pluteus lauracearum (2021), Pluteus vellingae (2022) ve Pseudosperma pamukkalense Kaygusuz, Bandini & Knudsen, 2022 (BASILMAK ÜZERE) isimli endemik mantar türlerini bulmuş ve dünyaya ilk kez tanıtan olmuştu. Doçentlik başvurusunu yapmaya hazırlanan değerli hocamıza başarılar diliyor, Türk ve dünya mantar dünyasına ve bilime yaptığı hizmetlerden ötürü teşekkür ediyoruz.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Başta bu makalenin hazırlanmasında yardımlarını ve değerli zamanını bizden esirgemeyen, mantarın kaşifi Dr Oğuzhan Kaygusuz hocamıza ve web sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.