Sapı Kızıl Mantarı (Lactarius helvus)

Lactarius helvus

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Russulales

Aile: Russulaceae

Cins: Lactarius

Tür: Lactarius helvus

Lactarius helvus, Russulaceae familyasından dünyada yaygın olarak Poison Lactarius (Zehirli Lactarius) ve Fanugreek (Çemen Otu) Mantarı olarak bilinen hafif zehirli, yenilmeyen bir mantardır. Türkiye’deki ismi Türkiye Mantarları Listesi kitabında “Sapı Kızıl Mantarı”olarak bildirilmiştir.

İlk olarak 1821’de Elias Magnus Fries tarafından Agaricus helvus olarak tanımlanmıştı, ancak 1838’de Lactarius cinsine dahil edildi. Peck’in Lactarius aquifluus’u eşanlamlı olarak kabul edildi. Spesifik sıfat helvus, ‘bal sarısı’ için Latince’den türetilmiştir. 

Şapka: 3-13 cm boyutlarında olabilen Sapı Kızıl Mantarı şapkası, gençken içbükey ilerleyen evrelerde kenarlı dışbükey en son hali ile geniş dışbükeydir. Mantar şapkası düz veya yüzeysel olarak basık hale gelir, eşit kenarlıdır. Şapka yüzeyi  kurudur. ilk başta pürüzsüz veya ince kadifemsi olup, daha sonraları pürüzlü veya yarı pullu hale gelir. Şapka rengi biraz değişkendir, genellikle açık kahverengi veya yakın tonlardadır.

Lameller: Lameller gövdeye (sapa) yapışık veya sap doğru hafif iner. Sapın yakınında nadiren çatallanmaz. Lamel rengi önce beyazımsı, sporlar olgunlaştıkça kirli sarımsı hale gelir.

Gövde-Sap: Sap  3-10 cm uzunluğa ve 2 cm kalınlığa kadar olabilir.  Hemen hemen her kısım eşit kalınlıktadır. Şapkası gibi sapta kuru olur,  gençken pürüzsüz veya çok ince kadifemsidir. Lamellerin rengi çok değişkendir ancak sıklıkla turuncumsu, pembemsi veya turuncumsu kahverengidir.

Eti soluk pembemsi veya soluk kahverengimsisine. Sütü suludur ve dokuları boyamaz.  

Koku: Çok kuvvetli köri (hint baharatı) veya yanmış akçaağaç şurubu kokusu olduğu bildirilmiştir. Bizdeki Çemen otu kokusudur. Tadı hafif ve biraz buruktur. 

Spor Baskısı: Spor Baskısı rengi kremsi beyazdan soluk turuncumsu sarıya olabilir. Sporlar 6-9 x 5-7.5 µm. ve geniş elipsoid’dir.

Habitat: Genel olarak bataklık, sulak, ıslak yerleri sever.İğne yapraklı ( kozalaklı) ağaçlar ile mikorizal bir mantardır. Nadiren de olsa huş ağacı ile mikorizal olduğu da bilinmektedir. Bu tür, Kuzey yarımkürenin ılıman bölgeleri boyunca dağılmıştır. Kuzey Amerika’da ve Avrupa`da yaygın olarak bulunur. 

Mevsim: Yaz-Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Lactarius helvus Avrupa’da hafif toksik bir mantar olarak kabul edilir. Büyük miktarlarda tüketildiğinde veya çiğ olarak yenildiğinde, bazı zehirlenme semptomları ortaya çıkabilir. Zehirlenme belirtilerinin ortaya çıkması ortalama olarak 15 dakika ila 1 saat kadar sürebilir. Bunlar arasında kusma, bol ishal ve terleme bulunur. 1949 yılında Almanya’nın Leipzig kentinde tahminen 418 kişi Lactarius helvus tarafından zehirlenmiştir. Bu zehirlenmelerden ölen olmamıştır. Toksinlerin kaynatılarak yok edilebileceği bildirilmiştir. Ayrıca türler kurutulduktan sonra küçük miktarlarda baharat olarak kullanılabilir.  Mantara kendine özgü kokusunu veren etken madde, çemen tohumu veren ve karakteristik kokularını yayan “Satolon” dur. Bu madde Pekmezde, eski sake ve beyaz şarapta, flor şeri ve kavrulmuş tütünün yanı sıra akçaağaç şurubunda da bulunur.

Ek bilgiler: Almanca’daki adı Maggipilz’dir.  

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.