Gür göbek mantarı (Morchella rielana)

Morchella rielana – Gür göbek

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Ascomycota

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella rielana

Morchella rielana, Morchella conica var. rielana sinonim ismi ile de bilinir. Aralık 2020’de lk baskısı yapılan Türkiye Mantarları Listesi adlı referans kitabımızdaki ismi “Gür Göbek” Mantarıdır. Diğer gerçek moreller gibi iyi yenilebilir bir mantardır. Ancak asla çiğ yenilmemesi ve iyi pişirilmesi gerekmektedir.

İlk olarak 1907 yılında Boudier tarafından tanımlanmıştır (Boudier, J.L.É. (1907) In: Icon. Mycol. (Paris) 2:tab. 209. – via Catalogue of Life).

Şapka: Askomata, kötü hizalanmış kaburgalar, düzensiz alveoller, derin ikincil alveoller, iyi tanımlanmış vallekulalarla karakterizedir. Şapka 11 cm boya ulaşabilir, hatta aşabilir. Mantar şapkası başlangıçta dikdörtgen-konik görünümlü ve grimsi-kahverengi renklerde olup, zamanla olgunlaşma ile siyaha döner (ışıkta yeşilimsi-siyah). Çok iyi tanımlanmış fakat düzensiz bir vallekül ile içi boş ve çatallı kaburgalarla doludur. Hymenophore ise İyi tanımlanmış kaburgaları olan ve alt yarısında aşağı yukarı paralel olan, tabanda ve apekse doğru daha labirent şeklinde olan, tümü siyah kenarlı alveollerden oluşur;  sekonder alveoller de dibe doğru oluşur.

Lameller: Diğer tüm Morchellaceae familyasına mensup mantarlarda olduğu gibi Gür Göbek Mantarında da lamel olmaz.

Gövde-Sap: M. rielana türünde sap, genellikle mantarın toplam yüksekliğinin üçte birini geçmez, beyaz, granül tüylüdür ve hafifçe genişlemiş bir tabana sahiptir.

Koku: Koku ve tat ile ilgili veri bulunamamıştır.

Spor Baskısı:      

Habitat: Gür göbek mantarı, bahar aylarında meşe, ardıç, laden gibi ağaçların altında görülürler. Çam ormanlarını severler. Pirenelerde, iğne yapraklı ormanlarda, özellikle köknarlarda (Abies alba) oldukça erken ortaya çıkarlar.

Türkiye’de Gür Göbek Mantarı – M. rielana örneklerine ilk kez Denizli’de rastlanmıştır (Prof Dr Gıyasettin Kaşık ve ark.,2013), daha sonra Kaş-Antalya (Solak ve ark.,2014) ve Muğla’dan (Güngör ve ark.,2016) bildirilmiş ve resmi kaydı yapılmıştır. İzmir Torbalı’da da örneklerine rastlanmıştır.

Mevsim: Morchellaceae ailesinin diğer tüm türleri gibi Gür Göbek Mantarı da bir İlkbahar mantarıdır. Sadece Morchella galilaea – Gavur Göbeği Mantarının bir sonbahar morel türü olduğu unutulmamalıdır.

Yenilebilirlik ve Toksisite: İyi pişirildiğinde yenilebilir, lezzetli bir Kuzugöbeği (Morel) türüdür. Çiğ veya az pişmiş hali toksiktir. Kuzugöbeği mantarı asla çiğ veya az pişmiş olarak yenmemelidir. Gerçekten de hemolitik üremik sendroma (kırmızı kan hücrelerinin tahrip olmasına) neden olan bir toksin olan hemolizin içerirler ve bu toksinler pişirme ve kurutmayla yok edilirler. İyi pişirilmiş, büyük miktarlarda (altıdan fazla kuzugöbeği ) yenen kuzular bile, bir gün sonra kendiliğinden kaybolan sindirim bozuklukları, denge ve görmeye yol açan nörolojik zehirlenmeye neden olabilir.

Ek bilgiler: Morchella conica var. rielana (Boud) Clowez sinonim ismi ile de tanınan bu Morel türü hakkında da, Morchella vaporaria gibi pek fazla veri bulunamamıştır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.