Altunyaka Mantarı (Phaeolepiota aurea)

Phaeolepiota aurea – Golden cap

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Agaricaceae

Cins: Phaeolepiota

Tür: Phaeolepiota aurea

Phaeolepiota aurea, dünya mantar kaynaklarında Golden bootleg-Golden cap olarak bilinir. Phaeolepiota, Agaricaceae familyasındaki bir mantar cinsidir. Bu cins, tek bir tür mantar (Phaeolepiota aurea) içeren monotipik bir cinstir. Altunyaka mantarı iri, altın renginde güzel bir mantardır. Sapında da etek benzeri bir yüzüğü vardır. Sporlar kahverengidir. P.aurea yaygın olarak, Kuzey Amerika ve Avrasya’da, genellikle gruplar halinde ve ısırgan otları ile birlikte bulunan bir mantardır. Gastrointestinal rahatsızlığa neden olan olası toksinlerin varlığı nedeniyle insan tüketimi için önerilmez.

Nadir bir tür olan Altınyaka mantarı- P. aurea bazı ülkelerde koruma altına alınmış mantarların dahil edildiği Mantarlar için Kırmızı veriler listesindedir. Tür, Gynopilus junonius’a çok aşırı bir benzerlik gösterdiğinden kolayca gözden kaçabilmektedir.

İlk kez Alman botanikçi Heinrich Gottfried von Mattuschka (1734 – 1779) tarafından 1779 yılında  Agaricus aureus olarak tanımlanmıştır. 1928 yılına kadar Fransız mikologlar Paul Konrad (1877 – 1948) ve André Maublanc (1880 – 1958) Golden Bootleg’i Phaeolepiota aurea olarak yeniden adlandırdı ve bu kabul edilen bilimsel adı olarak kaldı.

Şapka: Altunyaka mantarı şapkası olgunlukta 8 ila 20 cm, istisnai olarak 30 cm çapında olabilir. İlk başta küçük bir merkezi umbo (hafif bir kambur) ile neredeyse düz hale gelen yuvarlak hale gelir. Çok kuru havalarda kapaklar kalkık dalgalı marjlar geliştirebilir. Renk genellikle turuncu-kahverengi veya altın kahverengidir, kuru ve granüllü bir yüzeye sahiptir ve kenar genellikle düzensiz peçe parçalarıyla çevrilidir.

Lameller:  Adnate (sapa bitişik) ve sık lamelleri vardır. Lamellerin rengi soluk altın rengindedir ve yaşla birlikte Rengi biraz daha koyulaşır.

Gövde-Sap: 10 ila 20 cm boyunda ve tipik olarak 2 ila 3 cm çapında olan sap klavat (sopa) şeklindedir. Olgunlaştıkça etek benzeri bir görünüm kazanan halkası vardır. Mantarın ömrü boyunca devam eden halkasının üst bölgesindeki sap pürüzsüz ve parlaktır. Şapkadan daha açık renklidir. Sap üzerindeki halkanın altında kalan bölge ise çizgilidir ve şapkası ile hemen hemen aynı renktedir, benzer şekilde granüllü bir yüzeye sahiptir. Kesildiğinde, açık sarı gövde eti yavaş yavaş kararır.

Koku: Hidrosiyanik asit (Hidrojen siyanür☠️) varlığını düşündüren acı badem kokusunun olduğu bildirilmiştir. Tadı hafif tatlıdır.

Spor Baskısı: Açık sarı-kahverengi olan sporları, elipsoidal, pürüzsüz veya ufacık siğillidir. Saporlar 10-14 x 5-6µm boyutlarındadır.             

Habitat: Saprobik (çürükcül)) bir mantardır. Yaprak döken ve iğne yapraklı ağaçların altındaki bozuk zeminlerde, genelde ısırgan ısırgan otları ile birlikte gruplar halinde bulunurlar.

Türkiye’de de resmî kaydı olan bu türe, Asıl Ege Bölümünde ve Doğu Karadeniz Bölgesinde rastlanılmıştır.

Mevsim: Sonbahar aylarının bir mantarıdır. Özellikle Eylül-Kasım arası görülürler.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Bir zamanlar bazı kaynaklar güzel tadı olduğu için altunyaka mantarını yenir diye bildirmişlerdir. Ancak dah sonraki çalışmalar, bu mantarın kabul edilemez miktarlarda hem kadmiyum hem de siyanür bileşikleri içerdiğini göstermiştir. Bu nedenle, mantar artık yenilebilir olarak kabul edilmez. Pişirme, mevcut siyanür bileşiklerinin konsantrasyonunu azaltır, bu da Phaeolepiota aurea’nın yenilebilir olarak kabul edilmesinin nedeni olabilir. Ama biz Mantarlı Yaşam ekibi olarak tüketilmesini asla önermiyoruz.

Ek bilgiler: Gymnopilus junonius-Gymnopilus spectabilis görünüş olarak oldukça benzerdir ancak onun gibi grünüllü bir yüzeye sahip değildir ve sporları da çok daha koyudur.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.