Balaban Mantarı (Sarcodon imbricatus)

Sarcodon imbricatus

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Thelephorales

Aile: Bankeraceae

Cins: Sarcodon

Tür: Sarcodon imbricatus

Sarcodon imbricatus – Balaban Mantarı ( Türkiye Mantarları Listesindeki ismi ile Kiremit Balaban mantarı) ülkemizde sık karşılaşılan, dişli lamelleri ve pullu şapkası ile kolay ayırt edilebilir bir mantar türüdür. Genç örnekleri yenilebilir, yaşlı örnekleri ise bazen yenilmeyecek derecede acı olabilen bir türdür. Ülkemizde yöresel olarak bir çok isim takılsa da en çok kullanılan ismi Balaban Mantarıdır. Bu isimler arasında Geyik Sırtı, Aba Mantarı, Kara Kulak, Pos, Ayı Kulağı bulunmaktadır.

Türkiye’de resmî kaydı yapılan bölgeler arasında Doğu Karadeniz Bölümü, Orta Kızılırmak Bölümü , Yukarı Sakarya Bölümü, Akdeniz Bölgesi ve Orta Fırat Bölümü bulunmaktadır.

Tür ilk defa İsveçli botanikçi Olof Celsius 1732’de bulunmuştur. Ancak literatüre geçmesi Linnaeus tarafından yapılıp Hydnum imbricatum olmuştur. 1881’de  Fin mikolog Petter Adolf Karsten tarafından Sarcodon cinsine yerleştirilmiştir.

Ülkemizde çokca rastlanan bu türü detaylı inceleyelim;

Şapka: Şapka çapı 5-25 cm arasında olmakla beraber, habitata göre 30-35 cm ulaşabilen, devasa şapkalı türlere rastlanabilir. Merkezinde yaşla beraber derinleşen bir çöküntü mevcuttur. Ortası diğer bölgelere göre daha koyu, şapka etrafı ise kahverengi pullar ile kaplıdır. Genç örneklerinde yumuşak şapka eti görülürken yaşla beraber sertleşir.

Lameller: Lamelleri dişli yapıdadır. (Bkz. Galeri) bu dişler 0.2 ila 1 cm boyutlarında olabilir. Dişli lameller genç örneklerde beyaza yakın krem iken yaşla beraber gri – koyu gri tonlarını alır. Dişli lameller sapa yapışıktır.

Gövde-Sap: Şapkasına göre küçük bir sapa sahip olup 4-10 cm uzunluğundadır. 1.5-3.5 cm çapındadır. Sapın şapka ile birleşiminde dişli lameller sap üzerinde görülür bu bölge haricinde oldukça pürüzsüzdür. Soluk veya kahverengimsi renklerde görülür. Sap içi içi boşluklu yapıdadır.

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Kahverengi.

Habitat: İğne yapraklılar ile mikorizaldır. Özellikle Köknar ile yakın ilişki kurar. Köknar + Kireçli topraklarda ise yetişmesi için tüm şartlar sağlanmış olur. Türkiyenin çeşitli bölgelerinde görülür. Türkiye’de resmî kaydı yapılan bölgeler arasında Doğu Karadeniz Bölümü, Orta Kızılırmak Bölümü , Yukarı Sakarya Bölümü, Akdeniz Bölgesi ve Orta Fırat Bölümü bulunmaktadır.

Mevsim: Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilir bir türdür ve ülkemizde çok fazla toplanır. Genellikle acı tadıyla bilinse de genç örneklerinde acılık çok hissedilmez. Yöresel olarak ise genç örnekleri taze tüketilirken, Yaşlı örnekleri turşuluk olarak ayrılır. Uzak doğuda (özellikle Japonya) aromatik tadından dolayı mantar çayı olarak öğütme yapılır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.