Pöslen mantarı (Xerocomellus chrysenteron)

Xerocomellus chrysenteron – Pöslen

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Boletaceae

Cins: Xerocomellus

Tür: Xerocomellus chrysenteron

Xerocomellus chrysenteron, Xerocomus chrysenteron veya red cracking bolete (kırmızı çatlama boleti ) olarakda bilinen zayıf dokusu ve yaşlandıkça oluşan düzensiz şekliyle mutfakta pek ilgi görmeyen Boletaceae ailesine ait bir mantar türüdür. Avrupa”nın bir çok yerinde yaygın olarak, yaz ve sonbahar aylarında sıkça karşımıza çıkabilir. Bolet ailesinin bu ilginç üyesi, koyu kahverengi-kahverengi ile kahverengi-zeytin-kahverengi renkte çatlayan şapkası, çatlakların altında gözüken pembemsi-kırmızımsı et rengi ve kesilmiş etin yavaş, her zaman tutarlı olmayan mavileşmesiyle tanınır. Bu, kesin olarak tanımlanması zor bir bolet mantarıdır. Benzer habitatlarda diğer birçok benzer tür olabileceğinden ayırt edilmesi oldukça zordur.

Şapka: Xerocomellus chrysenteron (Red Cracking Bolete), sığ, dışbükey gri-sarı veya kahverengimsi bir şapkaya sahiptir. Bazen zarın altında ince bir kırmızı et tabakası çatlayan şapkanın altından açığa çıkar. Tamamen genişlediğinde 4 ila 10 cm çapındadır. Şapkası kesildiğinde ince eti çok hafif mavileşir. Genç örneklerin koyu tüylü şapkası olabilir ve Imleria badia ile kolayca karıştırılabilinir.

Gözenekler ve tüpler: Bu mantarda lamelleri bulunmaz. Sarı tüpler, başta limon sarısı olan ancak yaşlandıkça kirli bir zeytin sarısına dönüşen geniş, köşeli gözeneklerle son bulur. Rwnk değiştirip morardığında, olgun örneklerin gözenekleri yavaş yavaş yeşilimsi maviye döner.

Gövde-Sap: 10 ila 15 mm çapında ve 4 ila 8 cm yüksekliğinde olan Pöslen mantarının gövdesi, uzunluğu boyunca çap olarak oldukça sabittir. Sümüklü böcekler tarafından kesildiğinde veya yendiğinde, gövde eti korteksin hemen altında kırmızımsıdır ve başka yerlerde kremdir; önemli ölçüde maviye dönüşmez X.chrysenteron’u, kesildiğinde veya berelendiğinde gövde tabanı belirgin şekilde maviye dönen Xerocomellus cisalpinus’tan ayırmaya yardımcı olan bir özelliktir.

Koku ve Tat: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Sporlar 11.5-14.0 x 4-6 µm boyutlarında, pürüzsüz, eliptikten fusiforma görünümlüdürler. Spor baskı zeytin-kahverengidir.        

Habitat: Bu ektomikorizal türler genellikle kozalaklı ağaçların altında bulunur, ancak bazen kayın ağaçlarıyla da mikorizal olduğu bildirilmiştir.

Mevsim: Pöslen mantarı çoğunlukla Ağustos’tan Kasım’a kadar ortaya çıkar, ancak bazen yılın çok daha erken dönemlerinde de görülebilirler.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Xerocomellus chrysenteron yenilebilir olarak kabul edilir, ancak yumuşak tadı ve yumuşak dokusu nedeniyle pek tercih edilmez. Mantarlar hızla çürüdükleri için toplandıktan hemen sonra gözeneklerin çıkarılması önerilir.  Genç mantarlar lezzetlidir ve kurutmaya uygundur, ancak pişirildiklerinde yapışkan hale gelirler; olgun örnekler oldukça tatsızdır ve çabuk bozulur.

Ek bilgiler: Xerocomellus chrysenteron , onunla diğer türler arasında, özellikle Boletus pruinatus ve Hortiboletus rubellus’un bazı formları arasında birçok ara form meydana geldiğinden, mikroskop yardımı olmadan kesin olarak tanımlanamaz.

B. porosporus da bu türe benzer, ancak beyazımsı alt tabaka ve kesik (doğranmış) sporlar nedeniyle kolayca ayrılır. 

Xerocomellus cisalpinus’un alt kısmı kırmızıya boyanmış sarı bir gövdeye sahiptir ve gövde tabanının yakınında kesildiğinde veya morardığında mavileşir; sporları ince çizgilidir.

ABD’de benzer bir bolet, Xerocomellus truncatus , Red Cracking Bolete’den yalnızca adından da anlaşılacağı gibi ‘kesik’ olan sporlarının mikroskobik karakterleriyle ayrılır.

Pseudoboletus parasiticus (eşanlamlılar Xerocomus parasiticus ve Boletus parasiticus), kırmızı fibrilleri olmayan sarı bir gövdeye sahiptir ve yalnızca üzerinde hafif parazitik olabileceği Common earthball (Scleroderma citrinum ) ile oluşur.

Bu tür aynı zamanda B.cisalpinus, B. declivitatum, B. dryophilus, B. mirabilis, ve İmlaria badia gibi türlerle benzer yönleri vardır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.