Güdük Ölüparmak (Xylaria hypoxylon)

Xylaria hypoxylon – Güdük Ölüparmak Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Ascomycota

Sınıf: Sordariomycetes

Takım: Xylariales

Aile: Xylariaceae

Cins: Xylaria

Tür: Xylaria hypoxylon

Xylaria hypoxylon, Carbon antlers- Stag’s horn fungus- Candlestick fungus – Candlesnuff fungus gibi isimlerle bilinen bu ilginç türün bizdeki ismi “Güdük ölüparmak” mantarıdır.

Bu mantar ilk kez 1754 yılında, taksonominin babası İsveçli bilim adamı Carl Linnaeus tarafından tanımlanmıştır.

Mantarın tür ismi “hypoxylon” Yunanca’da “ahşap altında” anlamındadır (Hypo “alt” veya “altında” anlamına gelir ve xylon ise “ahşap” anlamına gelir). Sinonim isimler (Eşanlamlı), Xylosphaera hypoxylon, Sphaeria hypoxylon ve Clavaria hypoxylon olarak sıralanabilir.

Makroskobik Özellikleri: Dik ve sivri (bazen geyik boynuzu görünümlü) beyaz veya beyaza yakın uçlar ve uzun, siyahımsı sap ile karakterize edilen bu mantar, tipik olarak çürüyen sert ağaç üzerinde kümeler halinde büyür. Tür, yemişen (Howthorn) ve bektaşi üzümü (Gooseberry) bitkilerinde kök çürüklüğüne neden olabilir.

 Mantar gövdeleri (askokarplar), 3–8 cm boyunda ve 2–8 mm kalınlığında olup, silindirik veya düzleştirilmiş şekildedir. Dik askokarplar genellikle bükülür ve tipik olarak seyrek olarak dallanır. Genellikle bir geyiğin boynuzlarına benzeyen uçlar geliştirir.

Mevsiminde, kendisini beyazdan griye bir toz birikintisi olarak gösteren aseksüel sporlarla (conidia) tamamen kaplanabilir.  Sezonun sonlarına doğru artık tamamen olgunlaşan askokarplar kömür siyahı renktedir ve yüzeyde perithecia adı verilen küçük sivilce benzeri tümsekler bulundurur. Bunlar, cinsel sporların (askosporlar) salınması için küçük delikler veya ostioller içeren, çok küçük yuvarlak spor taşıyan yapılardır. Perithecia, sert, elastik ve beyaz olan askokarpın etine, stromaya gömülüdür. Perithecia içinde asci 100 × 8 μm’dir.

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Spor izi siyahtır. Askosporlar böbrek şeklinde, siyah ve pürüzsüzdür. Bu sporlar 10–14 × 4–6 μm boyutlarındadır. Eşeysiz sporlar (mitosporlar) elips şeklinde, pürüzsüz ve hiyalindir. 

Habitat: Saprofit yani çürükçül bir mantar olan Güdük Ölüparmak Mantarı, kesilmiş ağaç kütüklerinde ve düşmüş dallar üzerinde bulunur. Türkiye”de resmî kaydının yapılmış olduğu bölgeler; Çatalca-Kocaeli Bölümü, Karadeniz Bölgesi, Yukarı Sakarya Bölümü, Orta Kızılırmak Bölümü, Antalya Bölümü ve Orta Fırat Bölümü olarak sıralanabilir.

Mevsim: İlkbahar-Yaz- Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Zehirli bir tür olmadığı halde yenilmeyen mantarlar kategorisinde ( toplanmaya değmeyecek kadar ince ve küçük oldukları için) gösterilmiştir.

Ek bilgiler: Yakın akrabası ve aynı cinse mensup Ölü adamın parmakları mantarı- Xylaria polymorpha ile benzerlik gösterir. Ancak, Güdük Ölüparmak Mantarı, X. polymorpha’dan daha fazla dallı olup, sapları ve dalları ondan daha ince, daha narindir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.