Chlorophyllum hortense – Sapıkızaran Şemsiye Mantarı

Chlorophyllum hortense – Sapıkızaran Şemsiye Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Agaricaceae

Cins: Chlorophyllum

Tür: Chlorophyllum hortense

Chlorophyllum hortense, ilk kez Amerikan mikolog William Murrill tarafından Lepiota hortensis olarak tanımlanmıştır. Tür, 1983 yılında tekrar sınıflandırılmış ve İngiliz mikolog David Pegler tarafından Leucoagaricus hortensis olarak isimlendirilmiştir. Son olarak 2002 yılında Amerikan mikolog Else C. Vellinga bu türü Chlorophyllum cinsine aktarmış ve mantar bugünde geçerli olan Chlorophyllum hortense ismini vermiştir.

Lepiota hortensis (Murrill – 1917) ve Leucoagaricus hortensis (Pegler – 1983) olmak üzere 2 sinoniminin (eşanlamlı isminin) olduğu bildirilmiştir. Buna ilaveten Chlorophyllum hortense’nin terminolojisi ile ilgili bazı karışıklıklar olduğunu da yazmadan geçmemeliyiz; Tür, Avustralya’da belli bir Aralık Leucoagaricus fimetarius adı altında geçmiştir. Kuzey Amerika ve Hawaii’de Leucoagaricus hortensis veya Lepiota humei olarak bilinir. Afrika’da Leucoagaricus bisporus olarak bilinir. Japonya’da ise bu mantara Macrolepiota alborubescens denir.

Şapka: 5-10 cm çapında olan C. hortense şapkası, beyazdan krem ​​rengine renklerde olur. İlk başta sıkı dışbükey olan şapka, olgunlaşma ile dışbükeyden açılarak genişler. Belirgin sarımsı ila kahverengimsi bir umboya (başlığın üstünde merkezi çıkıntı) sahiptir ve kenarlarda güçlü bir şekilde çizgilidir (oluklu). Şapka üzerinde sarımsı ila kahverengimsi kuru pullar bulunur.

Lameller: Lameller oldukça sık ve beyazdır. Dokunulduğunda, berelendiğinde sapı gibi renk değiştirmez yanikızarmaz.

Gövde-Sap:  Gövde (Sap), 3-7 cm boyunda (10 cm’ye kadar da büyür) olup, hareketli bir yüzüğe sahiptir. Sap içi boş olup, sap tabanda biraz şişkindir. Eti beyaz ve incedir ve kesildiğinde veya berelendiğinde hızla kızarır; Bu, Chlorophyllum hortense için önemli bir tanımlayıcı özelliktir.

Koku: Ayırt edici olmamakla birlikte, mantarımsı bir kokusu olduğu bildirilmiştir.

Spor Baskısı: Spor izi rengi beyazdır. Sporlar, elipsoid, pürüzsüz ve kalın duvarlıdır. Basidiosporlar  (7.8)8.5-11 (12) × 6.5- 8.5 μm boyutlarındadır. Basidia 2 sporlu, klavat 25-35 x 8-10 μm boyutlarında ve hiyalindir.

Habitat: Türün özellikle sığır dışkısı ve otları ile döllenmiş organik zengin topraklarda, gübre, kompost ve talaş gibi çürüyen bitki örtüsü ile kaplı, bahçelerde, çimlerde, tarlalarda ve çayırlarda, yalnız başlarına veya dağılmış küçük gruplar halinde büyüdüğü bildirilmiştir. Saprofit yani çürükçül bir mantardır.

2022 yılında ilk kez Rize’den toplanan örneklerin teşhis edilmesiyle, Doç Dr Ali KELEŞ, Prof Dr Yasin UZUN ve Prof Dr Abdullah KAYA hocalarımız tarafından, Türkiye’den yeni kayıt olarak rapor edilmiştir. Kendilerine çok teşekkür ediyor, başarılarının devamını diliyoruz.

Mevsim: İlkbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Chlorophyllum hortense’in toksisitesi konusunda farklı görüşler vardır, bu nedenle tüketilmesinden kesinlikle kaçınılmalıdır. Öylesi, bazı kaynaklarda Brezilya’da C. hortense mantarı tükettikten sonra iki küçük çocuğun öldüğü ve birkaç kişinin zehirlenerek hastalandığı yazar.

Ek bilgiler: Bu mantar özellikle aynı cinse mensup yakın akrabası türler ile benzerlik gösterir; Chlorophyllum palaeotropicum, Chlorophyllum globosum ve zehirli Sahte Şemsiye Mantarı-Chlorophyllum molybdites ile karıştırılabilir. Özellikle mantarlar çok küçükken (genç everecek) bu 3 benzer türü ayırmak çok zordur. Ancak olgunlukta, bu üç takson lamel ve sporlarının renginde farklılıklar gösterirler. O sebepledir ki sadece Makroskobik özellikler ile tanımlamada ciddi hatalar olabilir ve mantarın mikroskobisine de mutlaka bakmak gerekir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.