Bronz Çörek Mantarı-Kara Kafa Bolet (Boletus aereus)

Kara Kafa Bolet- Boletus aereus

Taksonomi- Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar- Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Boletaceae

Cins: Boletus

Tür: Boletus aereus

Bazıları tarafından Kraliçe Bolet olarak anılan, ancak son zamanlarda Bronz Bolet adı verilen, en çok aranan yenilebilir mantarlardandır. Meşhur yakın akrabası Boletus edulis kadar değerli, ama eti daha sert bir mantardır.

Boletus genel adı, kil yumağı anlamına gelen Yunanca bolos’tan gelir; aereus’un kökeni Latince’dir ve bakır veya bronz (renkli) anlamına gelir – bu nedenle ortak adı Bronze Bolet’dir. Bazı kişiler Black Porçini veya Black Cap Bolete adını verir.

Türkiye’de daha çok; kara kafa çörek mantarı, bronz çörek mantarı, ayrıca Boletus ailesine verilen genel isimler olan porçini ve ayı mantarı olarak bilinmektedir. Çörek mantarı denildiğinde akla ilk gelen türlerden biridir.

Fransız mikolog Pierre Bulliard tarafından 1789’da Boletus aereus olarak tanımlandı. 1987’den önce yayınlanan çalışmalarda, iki terimli olan bu isim Boletus aereus Fr. olarak yazılmıştır. Dünya çapındaki taksonlar üzerinde yapılan daha kapsamlı testler, aereus’un; reticulatus ve edulis olarak sınıflandırılan iki soya ayrılmış bir soyun kardeşi olduğunu ortaya çıkardı. Moleküler analiz, Boletus aereus / mamorensis ve Boletus reticulatus ile Boletus edulis soylarının yaklaşık 6 ila 7 milyon yıl önce ayrıldığını göstermektedir. 

Şapka: Başlangıçta tüylüdür, ancak kısa sürede ince çatlaklı veya granüler bir yüzeyle pürüzsüz hale gelir. Kara kafanın, koyu kahverengiden koyu sepya kahvesine kadar değişen şapka çapları 7 ila 20 cm aralığında değişir.  Genellikle merkezde daha kırmızımsı kahverengidir. Kesildiğinde, eti genellikle beyaz kalır veya yavaş yavaş morumsu bir renk alır.

Lameller: Lamel bulundurmaz, bunun yerine süngerimsi tüp ve gözeneklere sahiptir. Bronz çörek mantarının tüpleri (şapka kırıldığında veya dilimlendiğinde görülür) beyaz veya soluk kremdir, ayrıca olgunlaştığında parlak kükürt sarısına dönüşür. Yaşla birlikte pas rengine dönüşen çok küçük kremsi beyaz gözeneklere sahiptir. Kesildiğinde veya çürüdüğünde, gözenekleri ve tüpleri hızlı bir şekilde renk değiştirmez, ancak bir süre sonra şarap rengine dönüşür.

Gövde-Sap: Gövdesi 5 ila 12 cm uzunluğunda ve en geniş noktasında 8 cm’ye kadar çaptadır. Kahverengi bir ağ deseni gövde yüzeyinin arka planında görülebilir. Tepeye doğru koyu ve gövdenin şişmiş merkezinin yakınında daha açık ve pembedir.

Koku: Kara kafa toprak kokusuna, ayrıca güzel ve hafif bir tada sahiptir.

Habitat: Bronz Bolet, özellikle kayın ve meşe başta olmak üzere geniş yapraklı ağaçların altındaki toprakta yetişir.

Mevsim: Ağustos’tan Ekim’e kadar olan bu tür, Güney Avrupa’nın bazı bölgelerinde Ekim’den Şubat’a kadar bulunabilir.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Dünyanın en çok tercih edilen mantarlarından (Boletus edulis ile ) biridir. Zehirsiz ve mutfak notu yüksektir. Taze ya da kurutulmuş olarak tercih edilebilir. Kurutulurken etli kısım ile sapın birlikte ay şeklinde doğranması önerilir.

Portekiz’de toplanan meyve kütlelerinin analizlerine göre, 100 gram kurutulmuş bolette  367 kilokalori  vardır. Kurutulmuş 100 gram bileşim; 17.9 gram protein , 72.8 gram  karbonhidrat ve 0.4 gram yağ içerir.  Taze meyve gövdelerinin yaklaşık % 92’si sudur. Baskın şeker, daha az miktarda mannitol  (1.3 gram) ile trehaloz’dur (4.7 gram / 100 gram kuru ağırlık; aşağıdaki tüm değerler bu kütleyi varsaymaktadır ). 6 gram tokoferoller vardır, bunların çoğu gamatokoferol (E vitamini)  ve 3.7 gram askorbik asittir.

Ek bilgiler: Boletus edulis, Boletus badius ve Tylopilus felleus ( çok acıdır) benzer türleridir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! 

Galeri: Fotoğraflar için Birgül SÜZGÜN hanıma teşekkürü borç biliriz.

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.