Cantharellus lateritius – Düzsarıkız Mantarı -Smooth Chantrelle
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Cantharellales
Aile: Cantharellaceae
Cins: Cantharellus
Tür: Cantharellus lateritius
Cantharellus lateritius, Yaygın olarak Smooth Chantrelle yani Pürüzsüz veya Düz Kazayağı olarak bilinen Cantharellus lateritius türünü “Düzsarıkız Mantarı” olarak sizlere anlatacağız. Tür Cantharellaceae familyasından mikorizal ve yenilebilir bir mantar türüdür.
Türün bilinen sinonim isimlerini, Thelephora cantharella (1822), Craterellus cantharellus(1838), Craterellus lateritius (1873) ve Trombetta lateritia (1891) olarak sıralayabiliriz.
C.lateritus, Asya, Afrika ve Kuzey Amerika’dan bildirilmiştir. Türün karmaşık bir taksonomik geçmişi vardır ve 1822’de Amerikalı mikolog Lewis David de Schweinitz tarafından ilk kez tanımlanmasından ( Thelephora cantharella olarak tanımlamıştır) bu yana birkaç isim değişikliğine uğramıştır (yukarda sinonimleri verilmiştir). Mantarın rengi parlak sarıdan turuncuya değişir. İyi bilinen Golden Chantrelle -Cantharellus cibarius – Sarıkız (Kazayağı) Mantarının aksine C. lateritius’un hymenium’u çok daha pürüzsüzdür.
Şapka: C. lateritius – Düzsarıkız mantarı şapka çapı tipik olarak 2 ila 9 cm arasında değişir. Şapkasının düze yakın ila biraz huni şeklinde bir üst yüzeyi ve dalgalı bir kenar boşluğu vardır. Şapka yüzeyi kuru, hafif tüylü (bir ince tüy tabakasıyla kaplı) ve koyu ve parlak turuncu-sarı renktedir. Olgun örnekler yaşlandıkça daha sarıya döner. Şapkanın ayırt edici kenarları daha soluk sarıdır ve tipik olarak genç örneklerde aşağı doğru kıvrılma gözlenir.
Lameller: Diğer Cantharellus türleri gibi gerçek lameller bu türde de bulunmaz. Lamellerin yerini damarlı yapılar almıştır. Hymenophore (spor taşıyan yüzey) başlangıçta pürüzsüzdür ve kırışıksızdır, ancak yavaş yavaş kanallar veya çıkıntılar geliştirir ve damar benzeri ve 1 mm’den daha küçük olan çok sığ lameller gibi görünür. Renk soluk sarıdır ve gövde yüzeyi ile süreklidir.
Gövde-Sap: Mantar sapı (gövde) 12 cm boya kadar olabilir. Gövde oldukça dolgun ve sağlam, 1,5 ila 4,5 cm uzunluğunda ve 0,5 ila 1,7 cm kalınlığında, aşağı yukarı silindirik, tabana yani aşağı doğru sivrilir. Dahili olarak, saplar ya doldurulmuş (pamuk benzeri misellerle doldurulmuş) ya da katıdır. Nadiren de olsa, mantar tabanda yapışık gövdelerle birlikte topaklanabilir; Bu durumlarda genellikle üçten fazla kaynaşmış gövdeye rastlanmaz. Et katı ila kısmen içi boştur.
Koku: Sarıkız Mantarı gibi bu mantarında, meyvemsi (kayısı gibi) bir kokusunun olduğu bildirilmiştir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi, açık sarı turuncu, soluk sarı ve pembemsi sarı olabilmektedir. Sporlar pürüzsüz, kabaca eliptik olup, 7–7.5 X 4.5–5 µm boyutlarındadır. Basidia yani sporları taşıyan hücreler – 4-5-6-sporludur. Tabanda belirgin şekilde kalınlaşmış bir duvarla, hafif sopa (çubuk) görünümlüdürler. Kelepçe bağlantıları (yani nükleer bölünme ürünlerinin geçişine izin vermek için bir hücreyi önceki hücreye bağlayan kısa dallar) mantarın tüm bölümlerinin hiflerinde bulunur.
Habitat: Tür mikorizal bir mantardır. Ağaç köklerine bağlı bir hücre ağı (miselyum) oluşturup, ağaçla simbiyotik bir ilişki içinde bulunurlar (ancak ağaçta büyümez). Özellikle meşe türleri ile mikorizal ilişki içindedir. Orman içlerindeki yosunlu alanlarda, orman çöpleri (yapraklar ve düşmüş, kırılmış dallar vb) arasında, çimenlerde, patikalarda tek başına veya çok sayıda gruplar halinde büyürler. Her yıl aynı bölgelerde yeniden toplanabilir.
Mevsim: Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında görülürler.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Cantharellus cinsine ait diğer tüm türler gibi iyi yenilebilir mantarlar arasındadır. Ağulu Mantar – Omphalotus olearius ve diğer zehirli Omphalotus türleri ile karıştırılmaması gerekir.
Ek bilgiler: Benzer türler mevcuttur; C. lateritius, yakın akrabası Cantharellus cibarius yani Sarıkız – Kazayağı Mantarına nazaran daha pembedir ve daha pürüzsüz bir şapka altı yüzeyine ek olarak daha kalın etlidir. Fragrant Chanterelle yani Cantharellus odoratus ile görünüş olarak benzerdir ve fakat daha ince bir eti ve içi boş bir gövdesi olması ile ayırt edilir. Zehirli “Jack O’Lantern” yani Ağulu mantar Omphalotus olearius, boy ve renk bakımından kabaca benzerdir, ancak keskin bir şekilde tanımlanmış kenarları olan gerçek lamelleri ve farklı habitatı (çürüyen ahşap üzerindeki büyümesiyle) C. lateritius’tan ayırt edilebilir (ahşap gömülü olsa da toprakta büyürler).
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
