Chalciporus piperatus – Chalciporus amarellus – Biberlimantar
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Boletales
Aile: Boletaceae
Cins: Chalciporus
Tür: Chalciporus piperatus
Chalciporus piperatus, Boletaceae familyasından Avrupa’ya özgü bir mantardır. Mantar, ilk kez 1883 yılında Fransız mikolog Lucien Quélet tarafından Boletus amarellus olarak tanımlanmış ve daha sonra 1908 yılında Frédéric Bataille tarafından Chalciporus cinsine aktarılmıştır.
Bu tür ilk keşfinden bugüne birçok isimle anılmıştır. Bu sinonim isimler arasında Boletus amarellus (1882), Boletus hypochryseus (1993), Boletus piperatus (1790), Boletus piperatus var. amarellus (1927), Boletus piperatus var. squamosus (1815), Ceriomyces piperatus (1909), Chalciporus amarellus (1908), Chalciporus hypochryseus (1994), Chalciporus piperatus var. amarellus (1974), Chalciporus piperatus var. hypochryseus (2006), Ixocomus amarellus (1931), Ixocomus piperatus (1988), Leccinum piperatum (1821), Suillus amarellus(1898), Suillus piperatus (1898), Suillus piperatus var. amarellus (1945), Versipellis amarella(1886), Viscipellis piperata (1886) ve Xerocomus amarellus (1888) bulunur.
Şapka: 2 ila 8 cm çapında, başlangıçta yarım küre şeklinde, sonra dışbükey ve en sonunda neredeyse düz hale gelen Biberlibolet şapkası sıklıkla hafif dalgalı kenarlıdır. Şapka genç örneklerde kuru, donuk ve hafif yapışkan, olgunlaştığında pürüzsüz ve parlak hale gelir, yağışlı havalarda ise hafif yağlı olabilir. Renk fildişi, krem rengi, sarımsı turuncu ila tarçın kahverengisidir. Nadiren de olsa benekli pembemsi veya kırmızımsı da olabilir. Genç örneklerin eti serttir, ancak olgun Biberlibolet şapkaları genellikle çok süngerimsi bir dokuya yani ete sahiptir.
Gözenekler ve Tüpler: Tüpler karmin (karman böceğinden elde edilen parlak kırmızı renk) veya pembemsi kırmızıdır. Havaya maruz kaldığında renk değişmez. Gözenekler karmin veya pembemsi kırmızıdır, morardığında değişmez. Tarçın rengi tüpleri, morardığında rengi önemli ölçüde değişmeyen, büyük paslı-turuncu köşeli gözeneklerle son bulur.
Gövde-Sap: Biberlibolet sapı silindirik veya ventrikozdur. Sap, ortalama 3 ila 7 cm boylarda ve 0.5 – 1.8 cm çapındadır.; Sap yüzeyi genellikle sığ uzunlamasına oluklara sahip olup, genellikle tabana doğru sivrilir. Mantarın sapı sarımsı renklerde olup, tüplerin altında karmin rengindedir. Et kreması veya sarımsıdır, taban kısmı sarı renklerdedir ve berelendiğinde, kesildiğinde yani havaya maruz kaldığında rengi değişmez.
Koku: Koku ayırt edici değildir. Tadı biraz buruk veya acıdır.
Spor Baskısı: Spor baskısı Tarçın renginde olup, sporlar elipsoidal, subfusiform, pürüzsüz ve 8-11 x 4-5.5 μm boyutlarındadır. Basidia 4 sporludur.
Habitat: Mikorizal bir mantardır, çoğunlukla çam ve huş ağaçlarıyla ilişkili olup, karışık ormanlarda bulunur.
Mevsim: Yaz – Sonbahar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Biberli Bolete’nin Chalciporus piperatus’un iyice pişirildiğinde yenilebilir olduğu bildirilmektedir, ancak çok biberlidir ve muhtemelen diğer mantar yemeklerini tatlandırmak için en iyi şekilde kullanılır (Bu mantar muhtemelen Şeytan Bolet – Rubroboletus satanas gibi zehirli türlerle karıştırılabilir.)
Ek bilgiler: Bu türün ismiyle ilgili bazı taksonomik ve isimlendirme sorunları bulunduğu bildirilmiştir. Klofac (2006), Chalciporus amarellus isminin yanlış kullanıldığını, diğer engellerin ise diğer olası isimlerin kullanılmasını engellediğini söylemiştir. Klofac Chalciporus pierrhuguesii’nin “en tipik görünümüyle” tanımlanmadığını, geçersiz olduğunu ve Chalciporus xanthocystis’in sınırlandırılmasının tutarsız karakterlere dayandığını belirtmiştir. Bu durum netlik kazanıncaya kadar, C. amarellus ismini kullanmamayı ve sinonim olarak kenarda tutmayı uygun gördük.
Benzer türler vardır. Bunlardan Rubinoboletus rubinus meşe ile mikorizadır; geniş ölçüde elipsoidal sporlara sahiptir. Alasüngercik Mantarı – Suillellus luridus boyut olarak çok daha büyüktür ve ağ şeklinde bir gövdeye sahiptir; gözenekleri olgunlaştığında turuncuya döner, ancak morardığında hızla maviye döner. Rubroboletus satanas- Şeytan Bolet olgunlaştığında beyaz bir şapkası ve turuncu veya kırmızı gözenekleri vardır; eti kesildiğinde soluk maviye döner ve ardından orijinal soluk rengine geri döner.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
