Gyroporus cyanescens – Karnabahar Boleti
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Boletales
Aile: Gyroporaceae
Cins: Gyroporus
Tür: Gyroporus cyanescens
Gyroporus cyanescens, the bluing bolete (Mavileşen Bolet) ve the cornflower bolete (Karnabahar Boleti) ingilizce isimleri ile tanınan, kesildiğinde veya berelendiğinde mavi renk alması ile karakterize Gyroporaceae familyasindan yenilebilir bir mantardır.
Bu Bolet, ilk kez 1788’de Fransız botanikçi ve mikolog Jean Baptiste François Pierre Bulliard tarafından tanımlanmış ve adlandırılmıştır. Ona iki terimli bilimsel Boletus cyanescens ismini verdi. Bu mantarı 1886’da kendisinin kurduğu bugünkü cinsine aktaran başka bir Fransız mikolog Lucien Quélet olmuştur.
Sinonim yani eşanlamlı isimleri arasında Boletus cyanescens Bull. (1788), Boletus constrictus Pers. (1801), Leccinum constrictum (Pers.) Gray(1821), Suillus cyanescens (Bull.) P.Karst.(1882), Leucoconius cyanescens (Bull.) Beck (1923) bulunur.
Şapka: 6 ila 12 cm çapında olan şapkası başlangıçta dışbükey ama sonunda düzleşen ve genellikle loblu yerine oldukça düzenli yuvarlak olan Karnabahar Boletinin şapkası kuru, ince ve kadifemsidir. Şapka rengi saman sarısı, koyu sarı veya devetüyü tonlarındadır. Kenar genellikle oldukça tüylüdür ve kuru havalarda mantar yaşlandıkça ayrılma eğilimi gösterir.
Şapka eti beyazdır ve kesildiğinde ve havaya maruz kaldığında anında parlak mavi veya mavi-yeşile döner.
Gözenekler ve Tüpler: G. cyanescens – Karnabahar Boletinin beyazımsı tüpleri yaşlandıkça sarı hardal rengine döner; morardıklarında parlak maviye dönüşen yuvarlak gözeneklerde son bulurlar. Gözenek aralığı tipik olarak 0,5 mm’dir. Tüpler gövdeden bağımsızdır veya neredeyse öyledir.
Gövde-Sap: 4 ila 10 cm boyunda ve 1 ila 2,5 cm çapında, G.cyanescens’-Karnabahar Boletinin sapı, uzunluğun çoğunda aşağı yukarı silindiriktir, ancak genellikle tepe noktasında daralmaktadır. Sert ve kırılgan olan sapın kuru yüzeyi şapkası ile aynı renktedir. Sapın içi yaşla birlikte boşluklar geliştirir. Kesildiğinde sapının eti, güzel bir mavi tona dönüşür.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor izi rengi soluk sarıdır. Sporlar elipsoidal, pürüzsüz, 9-11 x 4,5-6μm boyutlarında ve hiyalindir.
Habitat: Tür genellikle çam, Douglas Göknarı (Douglas Fir) ve diğer kozalaklı ağaçlarla, huş ve ladin ağaçlarının altındaki asidik veya nötr topraklarda bulunur. Ancak, aynı zamanda fundalıklarda, geniş yapraklı ormanlık alanlarda, park alanlarında meşe ve bazen diğer sert ağaçların bulunduğu yerlerde bulunur. Diğer bazı Gyroporus türleri gibi, G. cyanescens’de sert ağaçlarla birlikte mikorizal olarak rapor edilir, ancak Singer’ın (1945) belirttiği gibi, ormanlarda ve hatta çayırlarda büyümeleri, türün mikorizal olmayabileceğine bir işarettir. Yani en azından herhangi bir orman ağacı tercihi yoktur diyebiliriz. Bazen mantarın mikorizal olarak düşünüldüğü ağaçtan epey uzakta büyümesi de bir kanıt niteliğinde olabilir. Gyroporus castaneus türü için de benzer ekoloji tartışması yapılmaktadır. Genellikle kumlu topraklarda, özellikle bozulmuş zeminde (yol yatakları, patika kenarları vb.) tek başına, dağınık veya toplu halde büyürler.
G.cyanescens, Asya, Avustralya, Kuzey Amerika ve Avrupa’da bulunur.
Mevsim: Yaz – Sonbahar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Zehirli bir mantar değildir ve genellikle yenilebilir olarak kabul edilir. Ama, berelendiğinde, dokunulduğunda ve kesildiğinde renk değişimi (maviye döşenmesi) bazı mantar avcıları için caydırıcıdır. Nadir bulunan bir tür olması, çalışma ve araştırma amaçları ve gerekli olduğu durumlar dışında bu türün toplanmaması daha doğru buluyoruz.
Ek bilgiler: Benzer türler vardır; Suillellus luridus – Alasüngercik Mantarının daha koyu bir şapkası ve turuncu eti vardır; Artı berelendiğinde ve kesildiğinde anında mavileşir. Diğer bir benzer tür zehirli Rubroboletus satanas – Şeytan Boletidir. Bu tür olgunlaştığında beyaz bir şapkaya ve turuncu veya kırmızı gözeneklere sahiptir. Artı, eti kesildiğinde soluk maviye döner ve ardından orijinal solgun rengine geri döner.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
