Şekerşapkası Mantarı (Lactarius rubidus)

Lactarius rubidus

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Russulales

Aile: Russulaceae

Cins: Lactarius

Tür: Lactarius rubidus

Lactarius rubidus, Candy Cap Mushrooms olarak bilinen, 3 Şeker şapkalı mantardan biridir. Bunlar aromatik özellikleriyle bilinen küçük ila orta boy kırılgan mantarlardır. Mutfaklarımızda bir besin öğesinden ziyade tatlandırıcı olarak kullanılabilirler. Şeker şapkaları çok sulu sütü andıran bir latekse sahiptir. Ancak bu etin rengini değiştirmez. Havaya maruz kaldığında da rengi değişmez. Şeker şapkaları genellikle kurutulmuş formlarda kullanılır ve yeniden hidratlandığında krep, gofret, kurabiye ve ekmekte kullanılabilecek tatlı bir sıvı üretir. Şeker şapkası mantarları ayrıca balık ve kırmızı etler gibi birçok lezzetli yemeği, özellikle füme yemeklerini tamamlar. Çok yönlülükleri nedeniyle şefler arasında favori bir mantardır. Dezavantajı ise bu kokulu mantarlardan yeterli miktarda toplamak oldukça zahmetlidir.

Sinonim (Eşanlamlı) ismi, Lactarius fragilis var. rubidus olarak bildirilmiştir.

Lactarius cinsi içinde farklı Şekerşapkası Mantarı türleri vardır, ancak tatlılıkları için en çok atıfta bulunulan üçü Lactarius fragilis, Lactarius camphoratus ve Lactarius rubidus’tur. Biz Lactarius rubidus’u genel ismine atıfla “Şekerşapkası Mantarı” olarak tanımlayıp bu isim ile inceleyeceğiz.

Şapka: 2-8 cm boyutlarında olan Şekerşapkası mantarı, dışbükey, düz veya sığ vazo şeklindedir. Şapka yüzeyi kuru veya yapışkan, biraz buruşuk veya düzensiz, ancak bunun dışında pürüzsüz olabilmektedir. Şapka rengi diğer Şeker şapkalarına (Candy Cap Mushrooms) göre daha koyu ve kırmızımsı, kahverengi ila turuncumsu kahverengimsidir. Genç örneklerinin rengi daha açık, yaşlı örnekler ise daha koyudur.

Lameller: L. rubidus lamelleri gövdeye bağlı veya hafifçe aşağı doğru uzanan, birbirlerine yakın veya çok az uzaktır. Lamel rengi çok soluk turuncu olup, akan sıvısı ( sütü) tarçın lekeleri ve renk değişimleri yapıyor olsa da, dokuları boyamaz.

Gövde-Sap: Şekerşapkası mantarında sap yani gövde 2-7 cm uzunluğunda ve 1,5 cm kalınlığa kadar olabilmektedir. Şapkası ile yakın reklerde veya daha soluk renklidir.  Sap kalınlığı hemen hemen şapkanın her yerinde eşit olup, düz, deliksiz ve genellikle tabanda turuncu tüylerle kaplıdır. Eti , çok soluk turuncudur ve dilimlendiğinde leke bırakmaz. Sütü, su gibi renksiz veya peynir altı suyu gibidir, bol değildir ve dokuları boyamaz.

Koku: Güçlü ve uzun ömürlü, eşsiz tatlı kokusu ile nam salmıştır. Pişirildiğinde veya kurutulduğunda akçaağaç şurubu benzeri ve karamela veya yanmış şeker tadı olduğu bildirilmiştir. 

Spor Baskısı:  Yuvarlak veya oval olan sporların baskısı beyazdan soluk sarıya değişir. Sporlar 6-8 µm. boyutlarındadır.

Habitat: Kozalaklı ( İğne yapraklı) veya sert (geniş yapraklı) ağaçların altındaki yosunlu alanlarda veya çürüyen döküntülerde, patikaların boylarında ve yol kenarında bulunurlar. Özellikle Meşe ve Köknar ile mikorizal ilişkili olup, tek tek, guruplar halinde dağınık veya toplu halde bulunabilirler.  

Mevsim: Sonbahar -Kış.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilir bir mantar olmasına karşın daha çok kurutulmuş halinin aromatik özellikleri aşçıları cezbeder. Çiğ olarak tüketilmesi tavsiye edilmez. Bu Şekerşapkası mantarları, yüksek aromatik nitelikleri nedeniyle değerlidirler ve tam bir yemeğin bir bileşeni olarak değil de, bir tatlandırıcı olarak mutfaklarımızda kullanılırlar.

Ek bilgiler: Bu tür, Lactarius fragalis var. rubidus alt tür olarak bilinmekteydi. Mikolog Dr. Andy Methven, çeşitliliğin tür sıralamasına yükseltilmesini önerdi ve o günden beri mantar artık Lactarius rubidus olarak bilinmektedir.

Benzer türler arasında daha küçük boyutlarda olan Lactarius rufus ilk sırayı alır. Lactarius rufus, L. xanthogalactus, L. luculentus ve L. subviscidus, tümü kırmızımsı renkli Lactarius türleridir.

Galerina cinsine ait mantarlar da küçük kahverengi mantarlardır ve Candy Cap Mushrooms yani Şekerşapkası mantarlar ile asla karıştırılmamalıdır, çünkü Galerina marginata ölümcüldür, Şekerşapkası Mantarının beyaz veya uçuk sarı spor baskısına kıyasla paslı kahverengi bir spor baskısına sahiptir.  Şekerşapkası, diğer küçük kahverengi mantar türlerinden, esnek olmaktan ziyade kırılgan ve kopan uçları ile tanımlanabilir. Bu nedenle Şekerşapkası mantarlarının elle toplanması ve sap kısmından kırılması önerilir. Kırılganlığa, Lactarius’a özgü sfaerokist adı verilen hücreler neden olur. Bir başka tanımlayıcı özellik, Candy Cap Mushrooms tarafından üretilen ve oksitlendiğinde bile beyaz kalan sütlü latekstir.

Lactarius xanthogalactus genellikle bir Şeker şapkası olarak yanlış tanımlanır, bu sahte şeker şapkası Amerika Birleşik Devletlerinin Batı eyaletlerinde bulunur. Lactarius xanthogalactus’un şapkası, hala turuncu olmasına rağmen, Şekerşapkası mantarlardan daha gridir. Ayrıca, beyaz kalan Şekerşapkasının aksine, laktozu hızla sararır. Lactarius xanthogalactus zehirlidir, bu nedenle doğru tanımlama gereklidir;  Karışıklık, Şekerşapkası yakınında büyüdüğü için ortaya çıkar.  Lactarius helvus ve Lactarius aquiflus çok aromatiktir, Lactarius helvus çemen kokar, ancak, hafif derecede toksik olabildikleri için bunlardan kaçınılmalıdır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.