Mantarlar-Mushrooms
Mantarlar alemi, dünyadaki yaşamın en renkli, en çeşitli, en meraklısıdır. Buna rağmen dünyanın en az bilinen alemlerinden biridir. Bunun nedeni ise geleneksel inanışlar, yanlış kültürel yaklaşımlardır. Asırlar boyu büyücülerin, cadıların bir parçasıymış gibi görülmüşlerdir. Artık onların bir hayvan veya bitki olmadığını, kendi alemlerini oluşturan müthiş canlılar olduklarını öğrendik. Mantarlar alemini yeni keşfe başlayan kişilerin bu alemin içinde nasıl kaybolduklarını, adeta büyülendiklerini görüyoruz.
Bu alemin bitki veya hayvan olmadığından bahsettik. Öyle ki güneş enerjisini yiyeceğe dönüştürecek klorofil taşımazlar ve diğer bitki ve hayvan materyallerine bağımlıdırlar. Besinlerini çözmek için enzim kullanırlar. Pek çok açıdan bakıldığında mantarlar, bitkilerden çok hayvanlar alemine daha yakındırlar.
Bazı mantar gövdeleri birkaç gün ömürlüdür. Oysa yeryüzüne çıkan bu mantar gövdeleri, hif adı verilen çok daha uzun ömürlü yeraltındaki ipliklere bağlı kısımlardır. Hifler miselyum oluşturmak için bazen birleşirler, bunlardan bazıları çok uzun ömürlü olup binlerce yıl yaşayabilir. Toplumumuzda bilinenin aksine mantarlar kök ile üremezler. Uygun şartlar oluştuğunda görevlerini yerine getirmek veya üremek için bu mantar gövdelerini oluştururlar.
Mantarlar alemi muhteşemdir. En az bir milyon türü olduğu (belki bunu on katı) düşünülmekte olup, sadece yüzbinden daha azı tanımlanmış, cins ve tür adı verilmiştir. Düşününce bu alemi tanımak için daha çok asırlara ihtiyacımızın olduğu aşikardır. Mantarlar alemi, bira ve fırıncılıkta kullanılan mayaları, çürüyen meyve ve sebzelerde büyüyen küfleri ve sadece sera domateslerini değil, aynı zamanda sera domateslerini de enfekte eden pasları içerir. Ayrıca doğal ortamdaki diğer her türlü bitki mantarlara ihtiyaç duyar. Bizim bildiğimiz makro mantarlar bu alemin küçük bir bölümüdür. Büyük çoğunluğu ya mantar gövdesi üretmez ya da sadece mikologların inceleyebileceği kadar küçük olurlar. İnsanların çok büyük kısmı bilmese de saçkıran veya atlet ayağı gibi birtakım insan vücudundaki enfeksiyonlara bu küçük mantarlar sebep olur.
Şu ana kadar yazdıklarımızdan anlaşılacağı üzere, hiç kimsenin tüm mantarları tanımak gibi bir lüksü olamaz. Mantarlara ilgi duymaya başladıysak ve onları aynı zamanda tüketmeyi amaçlıyorsak, ilk yapacağımız şey Amanita, Cortinarius, Galerina, Lepiota, Entoloma, İnocybe gibi ölümcül zehirli olabilecek cinsleri tanımak olmalıdır. Sonrasında ise, tüm dünyada kabul gören Cantharellus, Boletus, Pleurotus gibi yenebilir türleri olan cinsleri tanımak ile devam edebiliriz. Bilinmelidir ki, bir takım gelenekler ile mantar tüketmek hem kendimize, hem mantarlar alemine yapacağımız en büyük kötülüklerden biridir. Hangi tür nadir bulunur, hangi tür endemiktir, hangi türü korumalıyız gibi konular mantar avcılığı yapmaya başlayanların önceliği olmalıdır. Bazı türlerin ise mikroskobi olmadan tanınması neredeyse imkansızdır (bknz Ramaria).
Su olan her yerde mantar da olur. Mantarların çoğunluğu karada yaşasa da, bir kaçı sürekli suda yaşam sürer. Ormanlarda ve çayırlardaki mantar türleri ise hayati öneme sahiptir. Onlar olmadan çoğu bitki büyüyemez. Lakin, tüm mantar-bitki ilişkileri karşılıklı değildir. Bazı mantarlar parazitik beslenirler ve konakçılarını öldürürler (bakınız Armillaria-Bal mantarları Laetiporus sulphureus). Bitkilerin yüzde 95’inden fazlası ise mikorizal ilişki kurdukları mantarlar ile simbiyoz birliktelik yaşamaktadır. Bu açıdan dünyadaki diğer yaşam formları için mantarlar hayati önem taşımaktadır.
Ayrıca penisilin mantarlardan üretilmiştir. Penisilin, “Penicillum notatum” adlı mantarın ürettiği, bakteri öldürücü bir maddedir. Hastalık yapan bakterilerin hücre duvarını bozarak hastalığı önler. Gelişigüzel kullanımı, bakterinin “direnç” kazanmasına neden olur. Nefrit, menenjit, prostat ve kemik iltihabı gibi çok sayıda hastalığı tedavi eder. Gram pozitif bakterilere karşı etkilidir ama gram negatif bakterilere, verem basiline, tetanoz ve şarbona karşı etkisizdir. Alerjisi olanlar için tehlikelidir. Diğer antibiyotiklerin bir çoğu da mantarlardan gelmektedir. Ümit ediyoruz kigelecekte pek çok dirençli mikroplara (ve belki de virüslere) karşı mantarlar insanlığa daha çok faydalar sağlayacaklardır.
Bu yazıdan sonra bizim için görselliği, lezzeti, bulması oldukça sıradışı olan bu aleme tekrar dönüp bakmanızı öneririz.
ÖYLE Kİ ! Mantarlar olmasaydı biz dahil bir çok canlı için yaşamak mümkün olmazdı !!!!!
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
Bir yanıt yazın