Yanık göbek mantarı (Morchella exuberans)

Morchella exuberans – Yanık göbek mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Ascomycota

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella exuberans

Morchella exuberans, Morchellaceae (Ascomycota) familyasından bir mantar türüdür. Clowez tarafından 2012’de yapılan bir çalışmada bilim için yeni olarak tanımlandı ve Mel-9’un filogenetik soyuna karşılık gelen bir türdür. Aynı yıl içinde Kuo ve meslektaşları tarafından tanımlanan Morchella capitata, bu taksonun eş anlamlısı olarak bilinir.

M. exuberans, orman yangınlarındna sonraki birinci veya ikinci baharda büyüyen, yangınla ilişkili bir morel türüdür. Şimdiye kadar Kuzey Amerika, Türkiye (Samsun), İsveç, Çin ve Kıbrıs’tan bildirilmiştir. Bu türün en çarpıcı özellikleri, şapkasının steril sırtlarındaki kapitat akroparafizleri ve odacıklı gövdesidir.

Makroskobik Özellikleri: Oldukça büyük, iri bir şapkası mevcuttur.Morel 4-8 x 3-8 cm boyutlarındadır. İçi boş, küremsi, piramidal veya yamuk görünümlü olabilmektedir. İç yüzey tüylüdür.

Uzunlamasına birincil sırtlar (alveoller) çok sayıda, çok yoğun, kıvrımlı, çok çatallı, oldukça geniş, pruinoz-granüler, genellikle alveollerle aynı renktedir. Birincil sırtlar yaşla birlikte yıpranır ve kararır. Birincil alveoller uzun ve oldukça düzensizdir. Dikey olarak hizalanmış, gençlik evrelerinde pek görülmeyen düz bir tabana sahiptirler. Enine ikincil alveoller çok sayıda (birincil alveol başına 10’a kadar ikincil alveol), kıvrımlı, oldukça düzensiz, genellikle eksik uzantılar şeklindedir.

Hymenium başlangıçta grimsi kahverengi, daha sonra zeytin kahverengidir. Vallecula oldukça belirgin, beyazımsı veya koyu sarımsı, oldukça tüylüdür. Eti kalın, elastik, beyazımsı ve dışı grimsidir.

Gövde-Sap: Sap (Stipe) 2-5 x 2-4 cm boyutlarında olup, çok geniş, oldukça kısa (toplam tepe uzunluğunun 1/3 ila 1/5’i arası), alt silindirik, kıvrımlı, tabanda genişlemiş, kuvvetli granüler-furfurlu.  başlangıçta beyazımsı olup, hızla koyu kahverengiye dönüşür. Sap görünümü yaşlılıkta kül grisi ile benekli olabilmektedir.

Koku: Hafif spermatik kokusu ve lezzetli olduğu bildirilmiştir. Ancak, koku ve tat ayırt edici özellik değildir.

Mikroskobik Özellikleri: Askosporlar 20-30 x 13-17 μm boyutlarında, pürüzsüz, elipsoidal, hiyalin ve ince duvarlıdır. Asci 250-320 x 15-25 μm, silindirik, oktosporat, tek sıralı ve inamiloiddir.        

Habitat: Kesinlikle Çürükçül (saprofit) ve yangın sonrası zeminlerde yetişen (pirofilik) bir türdür. Türkiye’de şimdiye kadar sadece Samsun ilimizdeki yanık ormanlardan toplanmıştır.

Mevsim: İlkbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Tüm morel (Kuzugöbeği) türleri gibi  M.exuberans-Yanık göbek mantarı da, çiğ olarak veya yeterince iyi pişirilip hazırlanmadan yenilirse ciddi mide-bağırsak zehirlenmesine neden olabilir. İyi pişirildiğinde ise çok lezzetli ve aranan bir mantardır.

Ek bilgiler: M.exuberans, Michael Kuo ve çalışma arkadaşları tarafından Morchella capitata olarak tanımlanmıştır (KUO & col., 2012). Genellikle subglobos, yamuk ve piramidal şapkası, çok sayıda düzensiz ve eksik ikincil alveolleri, çok kısa sapları, yetişkin evrelerinde zeytin renkli sporları ve yanmış çam ormanlarındaki ekolojisi ile karakterizedir. Morchela elata, Morchella eximia, Morchella oweri gibi Semicarneosa alt bölümünün saprofit türleri ile karıştırılabilir. 

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.