Tricholoma focale – Orakkarakız Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaraicales
Aile: Tricholomataceae
Cins: Tricholoma
Tür: Tricholoma focale
Tricholoma focale, dünyada yaygın olarak “Booted Knight” olarak bilinen bu Tricholoma türü Türkiye’de “Orakkarakız Mantarı” olarak isimlendirilmiştir (TML – Aralık 2020). Özellikle çam ağaçlarının altında bulunan Tricholoma focale, turuncu-kahverengi renkleri, çöken pamuksu yüzüğü ve güçlü unsu kokusu ile oldukça kolay tanımlanabilen ülkemizde de resmi kaydı olan bir mantardır.
Taksonominin babası Elias Magnus Fries bu tıknaz mantarı İlk kez tanımladığında (1838), ona Agaricus focalis bilimsel adını vermiştir. Alman mikolog Adalbert Ricken (1851 – 1921), 1879 yılında bu türü Tricholoma cinsine aktarmış, şu anda kabul edilen bilimsel adı Tricholoma focale 1914 yılı itibari ile kullanılmaya başlanmıştır. Hala da geçerli bilimsel ismidir.
Tricholoma focale eşanlamlıları (sinonim isimler) arasında, Agaricus focalis (1838)ve Armillaria focalis (1879), Mastoleucomyces focalis (1891), Sphaerocephalus focalis (1909), Tricholoma rebustum f. focale(1951),
Şapka: Ortalam 4–10 cm çapında olan T. focale şapkası, başlangıçta yarımküre ve konveksiyon (dışbükey) olup , olgunlaştığında geniş dışbükey ila neredeyse düz hale gelir. Genişe bir umbosu vardır. İlk zamanlar ve nemli iken yapışkanımsıdır, ancak kısa sürede kuru ve parlak görünüm kazanır. Uzun radyal liflerle kaplı olan şapkanın rengi turuncudan , turuncu sarıya ve turuncu-kahverengiye değişir, sıklıkla kahverengiden zeytin rengine değişen tonlar hakimdir. Şapka uçları yani kenarlar önce içe doğru kıvrılır ve beyaz tül doku ile süslenir.
Lameller: Sapa içe doğru bir girinti yaparak (Emerginat)bir çentikle tutturulmuş olan T.focale lamelleri kısa, sık ve beyazımsı olup (beyazdan krem rengine hatta gri tonlarda) olgunlaştıkça lameller üzerinde kahverengimsi noktalar (lekelenme) gözlenir.
Gövde-Sap: Orakkarakız Mantarı sapı (gövde), ortalama 5–10 cm uzunluğunda ve 2–3 cm kalınlığındadır. Sap konik bir tabanın üzerinde aşağı yukarı eşitir vey tabana doğru hafif incelme eğilimindedir. Sap üzerinde tüylü, yünlü bir yüzük bulunur Olgunlaşma ile kahverengimsi bir renk değiştiren ve genellikle çöken pamuksu yünlü bu beyaz bir yüzüğün üst kısımları pürüzsüz be beyazımsı renklerde olup, yüzüğün alt kısımları tüylü, pamuksu ve düzensiz olup, devetüyü zemin rengi üzerinde turuncu-kahverengi lifler bulundurur.
Et beyazımsı, krem renklerde veya yer yer hafif kahverengimsi olup, kesildiğinde, berelendiğinde renk değiştirmez.
Koku: Bazı kaynaklarda güçlü unsu bir kokusunun olduğu yazar. Ama salatalık kokusu var diyen kaynaklarda mevcuttur. Tadı da kokusu gibi unsudur.
Spor Baskısı: Spor baskısı beyazdır ve sporları elipsoidal, pürüzsüz, 5-8,5 x 3-6µm boyutlarında ve inamiloiddir.
Habitat: Kozalaklı yani iğne yapraklı ağaçlar altında bulunur. Özellikle Çam (Pinus sp) ile mikorizaldır. Ladin ağaçları altında da rastlamak mümkündür. Türkiye’de resmi kaydı yapılmış bölgeler arasında Doğu Karadeniz Bölümü, İç Batı Anadolu Ve Akdeniz Bölümü bulunur.
Mevsim: Bir sonbahar mantardır.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Her ne kadar yenilebilir bir tür olduğu bildirilse de, mutfak değeri düşük ve nadir bulunan bir mantardır.
Ek bilgiler: Benzer türler vardır; Bal Mantarı – Armillaria mellea ile morfolojik benzerlikleri olsada, T. focale – Orakkarakız mantarının geniş ve bodur sivrilen gövdeleri Bal mantarından çok farklıdır.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
TML – Aralık 2020 = Türkiye Mantarları Listesi -Aralık 2020 (Mantarların Türkçe isimlerini ve lokasyon bilgilerini aldığımız kitabın ismidir).
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
