Cantharellus cibarius – Kazayağı Mantarı
Taksonomi-Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm : Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Cantharellales
Aile: Cantharellacea
Cins: Cantharellus
Tür: Cantharellus cibarius
Cantharellus cibarius, dünyanın en çok sevilen ve aranan mantarlarından biridir. Türkiye’de yaygın olarak Sarıkız Mantarı veya Kazayağı Mantarı isimleri ile bilinen bu güzel mantara farklı yörelerimizde farklı isimler verilmiştir. Bunlardan bazıları, Kanterel, Yumurta Mantarı, Tavuk Mantarı, Sarı Mantar, İthal Mantar, Tavuk Ayağı olup liste uzar gider.
Şapka: Cantharellus cibarius – Sarı kız mantarı şapkası, yumurta sarısı veya turuncu renkli ve huni şeklindedir. Şapka çapı genelde 3-10 cm ama 15 cm kadar da büyüyebilir. Şapkanın uçları dalgalı, düzensiz kenarları olur, ama şapka üzeri pürüzsüzdür.
Lameller: Sarıkız-Kazayağı Mantarında (Cantharellus cibarius) gerçek anlamda lameller yoktur, sapının alt bölümünden şapkanın ucuna kadar uzanan, buruşuk damarlı yapıları, Cantharellus cibarus – Sarıkız/ Kazayağı mantarını diğer benzer mantarlardan ayıran belirgin bir özelliğidir.
Gövde-Sap: Sap şapkaya bitişik olup, pürüzsüz ve düzgündür. Sap içi dolu ve dokusunun rengi beyazdır.
Koku: Aroması meyvemsi olup, daha çok kayısıyı andırır, piştiği zaman çok güzel kokar.
Spor Baskısı: Kaz Ayağı Mantarı spor baskısı soluk sarı ve sarı renktedir.
Habitat: Cantharellus cibarius – Sarıkız Mantarı, meşe, göknar, kayın ve çam ağaçları ile dolu karışık ormanları kendine yaşam alanı olarak seçer. Genel olarak yaprak döken ağaçların yoğun olduğu ormanlarda bolca bulunur. Mikorizal bir mantar türüdür. Ağaçların kökleri ile karşılıklı fayda temin edecek simbiyotik ilişkiler kurarlar.. Sonbahar aylarında , özellikle Orta ve Batı Karadeniz Bölgesinde ve azda olsa Marmaranın Karadeniz’e yakın bölgelerindeki yaprak döken ağaçlarla kaplı ormanlarda, özellikle ormanların daha çok nemli ıslak , su birikintilerine yakın yamaçlarında bolca bulunur. Guruplar halinde bulunabilirler, öyle ki bir ocaktan bir sepet doldurmak mümkün olabilir.
Mevsim: Bu muhteşem mantarın mevsimi genelde Sonbahardır, ama ilkbaharda da bolca görülür. Yağışların durumuna ve nem oranlarına göre bahardan Temmuz’a kadar toplamak mümkün olabilir. Küresel ısınmanın etkileri ve mevsimlerin başlama ve bitişlerindeki beklenmedik değişiklikler sebebiyle, bazen kış ortasında , hatta kar yağana kadar bulmak mümkün olmaktadır.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Dünyanın en iyi ve en çok aranan mantarlarından biridir. Yenillebilir türdür. Lakin, benzer türü olan Ağulu Mantar-Omphalotus olearius ‘a dikkat etmek gerekir, Ağulu mantar zehirlidir.
Dip not: Kazayağı Mantarı genelde larva barındırmaz yani kolay kurtlanmaz. Dayanıklı ve uzun ömürlü bir mantar türüdür.
Ek bilgiler: Benzer türler: Hygrophoropsis aurantiaca, Omphalotus olearius, Paxillus involutus, Cantharellus alborufescens ve bazı alt türleri ile karıştırılabilir; Cantharellacea ailesinin diğer birkaç üyesi Chantrellus cibarius ile karıştırılabilir. Ama, bunların hepsi de yenilebilir türlerdir. Çok bol bulunan ve False Chanterelle Mushroom olarak bilinen Sahte Kantereller, umut dolu, acemi mantar avcıları için çok sık olarak Sarıkız-Kazayağı olarak yanlış tanımlanır. Sahte Kantereller gerçeğine nazaran daha yumuşak ve daha az kırılgandır ve meyve kokusundan yoksundur. Bunların Yenilebilirliği / toksisitesi konusunda bazı anlaşmazlıklar vardır, ancak kesinlikle tehlikeli değillerdir.
Potansiyel ölümcül Paxillus involutus- Brown Rollrim mantarı da, Cantharellus cibarius ile acemi mantar avcılarınca karıştırılmıştır. Lakin, bu Sarıkız mantarını biraz bilen herhangi birinin yapması muhtemel bir hata olamaz. Rollrim mantarları (Paxillceae ailesi) sarıdan ziyade kahverengidir, ve lameller de tamamen farklıdır. Parmağınızı gövdeden yukarı doğru hareket ettirirseniz lamelleri, ilişkili olduğu Bolet mantarları gibi, kapaktan tek bir yumru halinde ayrılacaktır. Sarıkız mantarının sahte lamellerinde bu olmaz. Jack O`lantern olarak bilinen Sarıkız – Kaz ayağı mantarı ile çok sık karıştırılan Ağulu Mantar – Omphalotus olearius da zehirlidir. Lamelli yapısı ve gerçek lamelleri ile Cantharellus cibarius- Kaz Ayağı mantarından kolayca ayırt edilebilirler. Kaz Ayağı mantarında gerçek lamellerin yerini sahte lameller, damarlı bir yapı almıştır.
Referans ve Kaynaklar:
http://www.en.m.wikipedia.org/wiki/
http://www.first-nature.com/index/php
http://www.facebook.com/groups/51525456599169/
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
Bir yanıt yazın