Köşeligöbek mantarı (Morchella angusticeps)

Morchella angusticeps – Köşeligöbek mantarı

Taksonomi– Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm: Ascomycota 

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella angusticeps

Morchella angusticeps – Köşeligöbek Mantarı; ülkemizde çok sevilen ve diğer morchella türleri ile beraber sıkça toplanan popüler bir türdür. Türkiye’de Güney Marmara, Ege Bölgesi, Orta Kızılırmak Bölümü, Yukarı Fırat Bölümü, Akdeniz Bölgesinde kayıt altına alınmıştır. Yöresel olarak Kara Göbek, Göbek mantarı, Kara Göbelek mantarı, Kümah, Morel, İşkembe Mantarı gibi isimlerle anılsa da, yaygın kullanılan ismi tüm Morchella türlerine aynı isim verildiği için, Kuzu Göbeği Mantarıdır. Genellikle ürediği yerde birçoğuna rastlanan bu tür, İlkbahar aylarında orman açıklıklarında sıkça toplanmaktadır. Avrupa’da ise bu türe “Black Morel” ismi verilmektedir. Bizde Mantarlı Yaşam ailesi olarak bu türü “Köşeligöbek mantarı” ismi ile detaylı olarak inceleyeceğiz;

Şapka: Köşeligöbek mantarının şapkası 3-10 cm kalınlığında, 2-5 cm çapındadır. Boyu ise 15 cm uzunluğuna kadar ulaşabilir. Aşağıdan sivrilen koniye benzer yapıya sahiptir. Ana hatları dikey ve yatay olan, uzun labirent benzeri bir formdadır. Mantar uzantılarının arasında ise, iç ete kadar uzanan boşluklar mevcuttur. Dış eti koyu kahve tonlarında iken yaşlı örneklerde ise, siyah tonlar görülür. Bu türde lamel bulunmaz ve iç eti kremsi ve düz yapıdadır.

Gövde-Sap: Köşeligöbek mantarının sapı, diğer türlere göre uzuncadır. Genel olarak 3-8 cm uzunluk gözlenirken, bazı örneklerinde 15 cm’e kadar uzayanlar gözlemlenebilir. Sap içi boşluklu ve gövdeyle tek parça halindedir. Renkleri beyaz ve soluk krem rengi arasında, ergin örneklerde sapın üzerinde dere yatağını andıran çöküntüler oluşabilir.

Koku: Ayırt edici bir kokuya sahip değildir.

Spor Baskısı:  Sporlar 22-27 x 11-15 µm, pürüzsüz, uzun eliptiktir.Spor baskısı rengi Kahverengidir.

Habitat: İğne yapraklı (pinus) ormanlarda, kireçli toprağa sahip alanlarda sık karşılaşılaşılır. Bir mantar toplayıcısı bu türe en kolay şekilde, orman kesim alanlarında, sürülmüş orman arazilerinde, kireçli orman açıklıklarında, daha önce yangın görmüş ormanlarda dolaşarak rastlaması mümkündür. Elma, armut, ayva, kavak ağacı, iğne yapraklı ağaçlarla marfolojik bağlantısı bulunmaktadır.

Mevsim: Bir İlkbahar mantarıdır.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Morchella angusticeps, diğer morchella türleri gibi popüler, iyi yenilebilir, lezzetli bir türdür. İçerisinde çok küçük miktarlarda hidrazin bulundurabileceği bildirilmiştir (hidrazinin birincil referansları bulunmadığından hidrazin varlığı tartışmalıdır). Bu nedenle mantarlı yaşam ailesi olarak asla çiğ tüketmeyi önermiyoruz. Tüketme önerimiz öncelikle kurutularak olmasıyla beraber, haşlama veya uzun ve kısık ateşte pişirmeniz toksinlerin etkisinin azaltılmasında veya yok olmasında faydalı olacaktır. Mutfak ve ekonomik değeriyle diğer morchella türlerinde olduğu gibi (Morchella esculenta, Morchella elata vb.) hem ülkemizde , hem de dünyanın genelinde önemli değere sahip bir mantar türüdür.

Dip not: Bilinçsiz ve amatör toplayıcıların en çok dikkat etmesi gereken noktalardan biri de, bu türe benzeyen Kuzu Göbeği Ebesi Mantarı (Gyromitra esculenta) ile karıştırmamaktır. Gyromitra esculenta – Sahte Kuzu Göbeği zehirli bir tür olup, dikkatsiz bir toplayıcı tarafından kolaylıkla karıştırılabilmesi ihtimali vardır.

Ek bilgiler: Morchella angusticeps – Köşeligöbek mantarı da diğer kuzugöbeklerinde olduğu gibi, kökten sökülmemesi, köke yakın bir kısımdan bıçak yardımı ile kesilmesi gerekmektedir. Bu türün kökleri, misel ağlarına sıkı sıkıya bağlıdır. Bu sebeple yolunarak alınan mantar, miselleri ile birlikte topraktan ayrılmaktadır. Misel ağı zarar gören mantarların üremesi engellenmiş olur. Sapından kesildikten sonra, kalan kök kısmı toprak ile yeniden kapatılmalıdır.

GALERİ

Galeri deki Fotoğraflar Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitesinden ve Türkiye Kuzu Göbeği Hayranları Facebook sitesinden alınmıştır. Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.