Volvariella surrecta – Yer yumurtamantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Pluteaceae
Cins: Volvariella
Tür: Volvariella surrecta
Volvariella surrecta, yaygın bilinen ingilizce ismi “piggyback rosegill” Pluteaceae ailesine mensup agarik yani lamelleri bir mantardır. Aralık 2020 de basılan, Türkiye mantarları listesi adlı referans kitabımızda “Yer yumurtamantarı” Türkçe ismi ile geçer.
Bu enteresan mantar ilk kez 1829 yılında, İngiliz botanikçi John Leonard Knapp tarafından Journal of a Naturalist’de Agaricus surrectus adıyla anılmıştır. Knapp türü tanımlamakla kalmamış, bizzat resmetmiştir. Ayrıca, başka bir mantarın sırtından büyüdüğünü belirtmiştir. 1949 yılında bu mantarı yeniden tanımlayan, onu Volvariella cinsine aktaran ve bilimsel adının Volvariella surrecta olmasını sağlayan kişi ise, Almanya doğumlu Amerikalı mikolog Rolf Singer’dir.
Bundan önceki makalemiz de farklı bir mantar türü üzerinde büyüyen Mantareniği olarak adlandırılan Asterophora parasitica türünü yazmıştık. Şimdi gelin farklı bir tür üzerinde (konakçı) büyüyen, diğer bir kiracı mantar olan, Yer yumurtamantarını biraz daha detaylı tanıyalım.
Şapka: 3.5 ila 8 cm çapında olan şapkası, başlangıçta çan şeklinde veya ovaldir, olgunlaşma ile dışbükey hale gelir, ancak çoğu zaman tamamen düzleşmez. Şapkasının rengi ilk zamanlar beyazdır, sonra genellikle grimsi kahverengi bir merkezi olan, krem rengine dönüşür ve sonunda merkezden koyu sarıya dönüşür. Mantarın şapka yüzeyi ipeksi veya ince tüylüdür.
Lameller: Volvariella surrecta – Yer Yumurtamantarının lamelleri saptan bağımsız (serbest), geniş ve sıktır. İlk başta beyaz olan lamellerin rengi, mantarın sporları olgunlaştıkça yavaş yavaş pembeye döner.
Gövde-Sap: 3 ila 6 cm uzunluğunda ve 0,5 ila 1,2 cm çapında olan sap, beyaz veya beyaz yakın renklerdedir. Sap tabanda daha kalın ve tepeye doğru sivridir. Sap üzerinde yüzük yoktur. Tabanda kalıcı, etli, çuval benzeri belirgin bir volvası bulunur. Sap üzerinde yüzüğü bulunmaz.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi pembedir. Sporlar elpsoidal, pürüzsüz ve 5-7 x 3-5μm boyutlarındadır.
Habitat: Nadir bir tür olmasına rağmen, Asya, Kuzey Amerika, Kuzey Afrika, Avrupa ve Yeni Zelanda’dan rapor edildiği için, geniş çapta dağılmış olduğu söylenebilir. Mantar, genellikle Clitocybe nebularis olmak üzere, diğer bazı lamelli mantarların mantar gövdelerinde parazit olarak büyüyen bir türdür. Dolayısıyla habitatı için, konakçısı olduğu mantarın habitatı ile aynıdır diyebiliriz. Bkz Dumanlı Mantar- Kara Balkadın Mnatarı – Clitocybe nebularis. Türkiye’de Antalya bölümünde resmi kaydı yapılmıştır.
Mevsim: Yaz – Sonbahar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Volvariella türlerinin Amanita türleri gibi tabanda belirgin volvası yani çorabı vardır. Bu sebebten yüzüksüz Amanita türleri ve yüzüğü düşmüş Amanita türleri ile karıştırılma tehlikesi her zaman vardır. Bu mantarın toplanmasını ve de tüketilmesini asla tavsiye etmiyoruz.
Ek bilgiler: Yakın akrabası Volvariella bombycina ile benzer, ancak bu mantarın çok ipeksi (neredeyse kıllı) bir şapkası ve volvası vardır. Mantar zarar görmüş sert ağaç ağaçların üzerinde, ölü gövdelerinde ve büyük dallarında yetişir. Diğer benzer bir tür de ölümcül zehirli Amanita virosa – Ölüm Meleği Mantarıdır. Ölüm Meleğinin sap üzerinde bir yüzüğü yani halkası vardır ve ormanlık habitatlarda bulunur.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
