Deliyumru Mantarı (Choiromyces meandriformis)

Deliyumru Mantarı (Choiromyces meandriformis)

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar- Fungi

Bölüm : Ascomycota

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Tuberaceae

Cins: Choiromyces

Tür: Choiromyces meandriformis

Choiromyces meandriformis, Tuberaceae familyasında bulunan Avrupa’da yaygın bir türüf türüdür. Kuzey Avrupa’da Choiromyces venosus olarak bilinir ve yenilmektedir. Bununla birlikte, Güney Avrupa’da toksik (gastrointestinal tahriş edici) olarak kabul edilmektedir. Hatta bu mantar, İspanya’da 2009 yılında Kraliyet kararnamesi ile ticareti yapılamayan türlere dahil edilmiştir.

Sinonimleri arasında, üstede bahsettiğimiz Choiromyces venosus başta olmak üzere, Choiromyces gangliiformis, Rhizopogon meandriformis ve Tuber albüm bulunmaktadır.

Toprağın altında olduğu gibi, üstünde de büyüdüğü için bazı kaynaklarda Ayan türüfü (gözle görülen manasında) olarak da geçer. Mantarlı Yaşam ailesi olarak bizler, Türkiye Mantarları Listesi -Aralık 2020 kitabındaki ismi ile (Deliyumru Mantarı) bu mantarı sizlere anlatacağız.

Genel Özellikleri:

Ascomata: Toprağa tam veya yarı gömülü (hipoje veya subhipoje) olup, küremsi-subglobose görünümlüdür. Genellikle düzensiz ve bölmeli ve 2-8 (max 12) cm boyutlarındadır. Yüzeyi pürüzsüz, başlangıçta beyazımsı, sarımsı kahverengi, olgunlukta kırmızımsı lekeler bulunur. Mantar kuruduğunda yüzeyde çatlaklar oluşur.Dış kabuk kalınlığı ortalama 500-600 μm kadardır.

Gleba: Sert, katı, ilk başta beyazımsı, krem ​​veya soluk sarımsı, verimli alanları çevreleyen steril, beyazımsı ila grimsi, menderes benzeri damarlar (“meandriformis” adının kökeni olan) ile olgunlaştığında mermerleşen bir iç yapısı vardır.

Kuzey Avrupa’da bir lezzet olarak yeniliyor, ama Güney Avrupa’da toksik (Gastrointestinal tahriş edici) olarak kabul edilip yenilmiyor olması bu sahte türüf mantarını hayli ilginç kılıyor.

Koku: Ayırt edici, kuvvetli bir kokusu vardır. Lakin, olgunlaştığında kokusunun rahatsız edici olduğu kayıtlara geçmiştir. Tadının Ceviz ve Fındık tadında olduğu bildirilmiştir.

Spor Baskısı: Askuslar 80 x 120 μm boyutlarda olup, 8 sporludurlar. Bu sporlar 15-22 μm büyüklüğünde, küremsi görünümlü, soluk sarı renklerdedir. Yeşilimsi- Kahverengimsi silindirik dikenleri vardır.

Habitat: Choiromyces meandriformis genellikle yaprak döken ağaçlarla ve genellikle hafif asitli topraklarla ilişkilidir. Genellikle yer seviyesinde veya yarı gömülü veya şiddetli yağışlarla ortaya çıkarılmış halde bulunur.   İlişkili olduğu ağaçlar (Kayın,Gürgen, ve Ladin gibi) ve bitkiler, Acer pseudoplatanus, Aesculus sp, Betula sp, Cedrus atlantica var.  glauca, Cistus ladanifer, Coniferae indet, Fagus sylvatica, Fagus sp, Fraxinus excelsior, İlex aquifolium, Picea abies, Pinus sp, Poaceae gen.indet, Populus sp., Quercus robur, Quercus sp, Salix sp,  Sequoia sp, Tilia cordata, Tilia sp olarak sayılabilir.

Mevsim: Yaz-Sonbahar (Bu tür en çok Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim ve Kasım aylarında gözlemlenmiştir).

Yenilebilirlik ve Toksisite: Kimileri tarafından yenilebilir olarak kabul edilen Choiromyces meandriformis, insan gıdası olarak çok az değerlidir, ya da hiç değeri yoktur. İtalya ve İspanya’dan mide rahatsızlıklarına sebep olduğuna ve hatta toksik olabileceğine dair bazı bilgiler mevcuttur. Bununla birlikte, bazen sahtekarlık yapılarak, dış görünüşlerindeki benzerlikten (olgunlaştıklarındaki iri yapıları ve beyaz renkleri sebebiyle) istifade edilip İtalyan Beyaz Türüfü- Tuber magnatum Pico olarak pazarlanmaktadır. 

Ek bilgiler: Türkiye’de Ayan Türüfü- Choiromyces meandriformis’e rastlanılan bölgelerimiz arasında Güney Marmara bölümü, Batı ve Orta Karadeniz Bölümü ve Ege Bölgesi olup, illerimiz arasında ise Samsun, Bolu, İzmir ve Uşak bulunmaktadır..

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.