Yalancı Göbek Mantarı (Morchella pseudoviridis)

Morchella pseudoviridis – Yalancı göbek

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Ascomycota

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella pseudoviridis

Morchella pseudoviridis, Morchellaceae familyasının Morchella cinsine ait bir mantar türüdür. Morchella cinsi, yaygın olarak “morel” olarak bilinen ve yenebilir olan bazı mantar türlerini içerir.

Bu tür, özellikle geniş, koyu yeşilimsi ila sarımsı kahverengi renkte ve yüksek bir oyuklu yapısıyla tanınır. Morchella cinsine özgü olan bu oyuk yapı, genellikle süngerimsi olarak tanımlanır ve mantarın yüzeyinde krater benzeri bir görünüm oluşturur. M. pseudoviridis’in bu belirgin özellikleri, genellikle doğada diğer mantarlardan ayırt edilmesine yardımcı olur.

Morchella pseudoviridis’in yetişme alanları, genellikle humuslu topraklardır ve mevsime bağlı olarak değişebilir. Bu mantar türü, genellikle ilkbahar ve erken yaz aylarında ortaya çıkar. Yenilebilir olan M. pseudoviridis, bazı bölgelerde gastronomik bir lezzet olarak değerlendirilir ve toplanıp yemeklerde kullanılır.

Morchella pseudoviridis, Türkiye Mantarları Listesi (Aralık 2020) kitabında değerli hocalarımız tarafından “Yalancı Göbek” olarak isimlendirilmiştir. Mantarlı Yaşam Ekibi olarak biz de bu mantarı sizlere “Yalancı Göbek Mantarı” olarak anlatacağız. Bu Morchella türü hakkında bilinmesi gereken önemli hususlardan biri ve belki de en önemlisi, Morchella pseudoviridis – Yalancı Göbek Mantarının farklı bir tür olarak kabul edilmediği ve birçok mikolog tarafından (bazı kaynaklarda) Morchella esculenta – Altın Kuzugöbeği mantarının bir sinonimi yani eşanlamlısı olduğudur.

Türün Türkiye kaydı ilk olarak Ocak 2005’te Prof Dr Mehmet Halil Solak ve elim bir trafik kazasında kaybettiğimiz Öğretim Görevlisi Fadime Yılmaz Ersel hocalarımız tarafından yapılmış ve makale aynı yıl Mycotaxon’da (Volume-91) yayımlanmıştır.

Makroskobik Özellikleri: M. pseudoviridis şapkası, 4-6 cm boyutlarında olup, küresel ila ovaldir, kaburgalar ince ve düzensizdir. Morchella pseudoviridis’in şapkası genellikle geniş, koyu yeşilimsi ila sarımsı kahverengi veya açık altın sarısı renktedir. Şapkanın yüzeyi krater benzeri bir yapıya sahiptir ve genellikle süngerimsi görünümdedir. Bu özellik, morel mantarlarının kolayca tanınmasına yardımcı olur.

Morchella pseudoviridis’in doku yapısı ince, esnek ve oldukça kırılgandır. Şapkanın iç kısmı genellikle hava dolu boşluklarla doludur.

Morchella pseudoviridis’in en dikkat çekici morfolojik özelliklerinden biri, şapkanın yüzeyindeki oyuklardır. Bu oyuklar genellikle krater benzeri bir desen oluşturur ve mantarın yüzeyinin süngerimsi görünümünü oluşturur. Alveoller diye tabir ettiğimiz bu oyuklar, büyük, düzensiz, derin ve gri ila açık kahverengidir.

Gövde-Sap:  Morchella pseudoviridis’in sapı (gövdesi) diğer mantar türlerinden çok farklıdır. “Pseudo-stipe” adı verilen bir yapıya sahiptir ve genellikle şapkanın alt kısmına bağlanır. Bu gövde genellikle kısa ve silindirik bir yapıya sahiptir. Sap 20-30 x 15 mm boyutlarında ve silindiriktir. Tabana doğru kalınlaşan bir sapı vardır. Sap beyaz olup, yüzeyi pürüzsüz ila hafif kırışık ve sapın içi boştur.

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Morchella pseudoviridis’in sporları genellikle oval veya yumurta şeklindedir ve beyazdan koyu kahverengiye kadar değişebilir. Sporlar 20-22.5 x 10-12.5 μm boyutlarında, eliptik ve pürüzsüzdür. Asci 8 sporludur. Melzer Reaktifinde kırmızımsı bir renk alır. Parafizler silindirik ve bölmelidir. Cystidia düzensizdir.

Habitat: Genellikle yaprak döken ormanların geniş yapraklı ağaçları altında bulunurlar. Türkiye’deki (tek kayıt), Muğla’nın Milas ilçesinin Sakarkaya köyünde bulunmuştur.

Mevsim: Diğer Kuzugöbekleri gibi mevsimi İlkbahardır. Bilindiği üzere ülkemizde sadece Morchella galilaea – Gavur göbeği mantarı Sonbahar kuzugöbeği (moreli) olarak kayıtlara geçmiştir.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Tüm gerçek morel (Kuzugöbeği mantarı) türleri gibi, Yalancı göbek mantarı da, çiğ tüketildiğinde veya yeterince iyi pişirilmeden yenildiğinde zehirlidir. Ciddi mide ve bağırsak zehirlenmelerine neden olabilir. İyi pişirildiğinde ise yenilebilir, çok lezzetli bir mantardır.

Ek bilgiler: M. pseudoviridis yani Yalancı göbek mantarı, hakkında bilgi ve foto bulmakta çok zorlandığımız Morel türlerinden biri oldu. Bu konuda değerli hocalarımız (Özellikle Prof Dr Hasan Hüseyin DOĞAN) bizlere çok destek oldular. Kendilerine şükranlarımızı sunuyoruz.

Bazı kaynaklarda, türün aslında farklı ve yeni bir tür olmadığına, Morchella esculenta ile sinonim olduğuna dair bulgulara ve tartışmalara rastlanmıştır. İlerde yapacağımız güncellemeler ile bu eksikliklerin giderileceğini ümit ediyoruz.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Bu makalenin hazırlanmasında bizlere büyük destek veren sayın Prof Dr Hasan Hüseyin DOĞAN hocamıza ve Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.