Yaz Çörek Mantarı (Boletus reticulatus)

Yaz Çörek mantarı-Boletus reticulatus

Taksonomi- Bilimsel sınıflandırma

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm : Basidiomycota 

Sınıf: Homobasidiomycetae

Takım: Boletales

Aile: Boletaceae

Cins: Boletus

Tür: Boletus reticulatus

Boletus reticulatus (eski adıyla Boletus aestivalis genellikle Yaz boleti olarak anılan Boletus cinsinin bir basidiomycete mantarıdır. Dünya çapındaki taksonlar üzerinde yapılan kapsamlı testler, Boletus reticulatus’un sırasıyla Güney Çin ve Kore / Kuzey Çin’den Boletus edulis olarak sınıflandırılan iki soyla yakından ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Moleküler analiz, Boletus aereus / mamorensis ve Boletus reticulatus / Çinli Boletus edulis soylarının yaklaşık 6 ila 7 milyon yıl önce ayrıldığını göstermektedir.

Mayıs ayının başında, Avrupa’nın yaprak döken ormanlarında ve özellikle Akdeniz Havzası çevresindeki Avrupa ülkelerinde yetişir. Yenilebilir ve son derece lezzetli bir yabani mantardır. Boletus reticulatus, Avrupa’nın yanı sıra Asya’da da bulunabilir. Japonlar ve Çinliler, bu nefis yabani mantarı arama şansına sahip oldukları için şanslılar.

Boletus reticulatus adını, 17. yüzyılın öncü doğa bilimcisi ve araştırmacısı Jacob Christian Schäffer tarafından 1774 yılında almıştır. Yirmi yıl sonra, 1793’te Jean-Jacques Paulet aynı mantarı Boletus aestivalis olarak tanımlamıştır. Boletus reticulatus, yaz başından sonbaharın sonuna kadar geliştiği için Yaz Çörek mantarı ( Summer cep) ortak adıyla da bilinir. Genellikle, sıcak ve nemli havalardan sonra meyve verir.

Boletus reticulatus’un görünümü Boletus edulis ile çok benzer ve bu ikisi çoğu zaman karıştırılabilir. Başlıca farklılıkları, Yaz Çörek mantarının şapkasının çok soluk olmaması ve kadifemsi kahverengi, pastan çikolata rengine sahip olmasıdır ki kuruduktan sonra genellikle çatlayarak altındaki beyaz eti açığa çıkarır ve bir ağ görünümü verir. Ayrıca Boletus edulis’in sapı genellikle daha soluktur. Boletus reticulatus’un gövdesini keserseniz gözeneklerin ve tüplerin renk değiştirmediğini göreceksiniz.

Genel ismi olan Boletus, ‘kil yumru’ anlamına gelen Yunanca bolos’tan gelir. Reticulatus; ise ağ benzeri desene bir referanstır.

Şapka: Başlangıçta kadifemsi, ayrıca kısa süre sonra buruşuk veya ince çatlaklı granüler bir yüzeyi olan Yaz Boleti’nin açık sarımsı kahverengiden orta kahverengiye kadar olan şapkaları olgunlukta 10 ila 20 cm çapındadır. Çörek mantarının aksine, üst kenar boşluğu merkezden belirgin şekilde daha soluk değildir. Kesildiğinde yumuşak şapka eti genellikle beyaz kalır.

Tüpler ve Gözenekler: Tüpler (şapka kırıldığında veya dilimlendiğinde görülür) ve gözenekler beyazdır bununla birlikte olgunlukta yeşilimsi sarı olur.

Kesildiğinde veya çürüdüğünde, Boletus reticulatus’un gözenekleri ve tüpleri önemli ölçüde renk değiştirmez.

Gövde-Sap: Gövde yüzeyinin genellikle daha soluk olan kahverengi arka planında ince, ağ benzeri bir desen (retikulum olarak bilinir), bulunur. Tepeye doğru koyu, tabanda ayrıca gövdenin şişmiş merkezinin yakınında genellikle daha soluktur. Ara sıra klavatlı (kulüp şeklinde), ancak daha çok namlu şeklindeki Ayı mantarı’nın gövdesi 8 ila 18 cm uzunluğunda ve en geniş noktasında 2,5 ila 6 cm çapındadır. Gövde eti beyazdır.

Koku: Hoş, ancak ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Subfusiform, pürüzsüz, 13-15 x 4.5-5.5 μm. olup, spor baskı rengi zeytinli enfiye kahvesidir.

Habitat: Özellikle kayın ve meşe olmak üzere geniş yapraklı ağaçların altındaki toprakta yetişir. Ağaçların veya çalıların kök sistemleriyle karşılıklı ilişkiler oluşturan ektomikorizal mantarlardır. Mantarlar, ağacın topraktan nem ve hayati mineraller elde etmesine yardımcı olur. Ama karşılığında ağacın kök sistemi, fotosentez ürünleri olan enerji açısından zengin besinleri mantar miselyumuna iletir. Çoğu ağaç mikorizal partnerleri olmadan hayatta kalabilir. Boletler (ve diğer pek çok orman tabanı mantarı) ağaçlar olmadan yaşayamazlar; sonuç olarak bu sözde “zorunlu olarak mikorizal” mantarlar açık otlaklarda görülmez.

Mevsim:  Haziran-Ekim aylarıdır ayrıca Yaz Boleti Güney Avrupa’nın bazı bölgelerinde Şubat ayına kadar bulunabilir.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Boletus edulis ile birlikte dünyanın en tanınan ve en iyi mantarlarından ikisidir, ayrıca tatları neredeyse aynıdır. Lezzetli, pürüzsüz bir dokuya ve kendine özgü bir aromaya sahiptir. Cevizli ve hafif etli olarak tanımlanmıştır. Genç örnekleri gurmelerin özel tercihidir. Toplarken hassas olunmalıdır, yüksek su içeriği nedeniyle çabuk bozulur. Soyulmamalı ve yıkanmamalıdır.

Özellikle dört tür; Boletus edulis , Boletus aereus , Boletus Aestivalis (reticulatus) ve Boletus pinophilus üstün tat olarak tanınmıştır. Porcini ve diğer mantarlar, özellikle Çin ve doğu Avrupa ülkeleri olmak üzere çeşitli yerlerden İtalya’ya ithal edilmektedir; bunlar daha sonra genellikle “İtalyan porçini” etiketi altında yeniden ihraç edilir.

Ülkemizde de Yaz Çörek Mantarı bolca bulunmakta , gerek ticari gerek tüketim amaçlı toplanmaktadır. Mantarlı yaşam ailesi olarak bu türlerin yeterince tanınmadığı bununla birlikte hak ettiği maddi değerin çok altında ülkemizden ihraç edildiğini düşünüyoruz.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Fotoğraflar için Luca ASTORİ ve Hüseyin TURAN’a teşekkürü borç biliriz.

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.